نظریه شماره 7/1402/251 مورخ 1402/09/08 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره محرومیت از حقوق اجتماعی

شماره نظریه	۷/۱۴۰۲/۲۵۱
شماره پرونده	۱۴۰۲-۱۸۶-۲۵۱ک
تاریخ نظریه	۱۴۰۲/۰۹/۰۸

نظریه شماره ۷/۱۴۰۲/۲۵۱ مورخ ۱۴۰۲/۰۹/۰۸ اداره کل حقوقی قوه قضاییه: استعلام: ۱- به صراحت ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی، محکومیت قطعی کیفری در جرایم عمدی پس از اجرای حکم یا مشمول مرور زمان، محکوم را از حقوق اجتماعی محروم می کند. حال آیا صرف محکومیت قطعی باعث محرومیت از حقوق اجتماعی نمی شود و یا می بایست شروط پس از اجرای حکم یا مشمول مرور زمان رعایت شود؟ (مثلا محکوم هنوز جهت اجرای حکم دستگیر نشده است)

۲- در تبصره ۲ ماده ۲۶ قانون مجازات اسلامی قید گردید که محرومان از حقوق اجتماعی پس از گذشت مواعد مقرر در ماده ۲۵ این قانون اعاده حیثیت می شوند و آثار تبعی محکومیت وی زایل می گردد. حال سؤال اینجاست که در گواهی های سوء پیشینه صادره در چنین مواردی (پس از مواعد مقرر) باید عبارت فاقد سابقه کیفری قید گردد و یا فاقد سابقه کیفری مؤثر یا صرفا دارای سابقه کیفری؟

۳- بر اساس ماده ۵۲ قانون مجازات اسلامی از تاریخ صدور قرار تا پایان مدت تعلیق، مرتکب جرم عمدی موجب حد، قصاص ، دیه یا تعزیر تا درجه هفت نشود، محکومیت تعلیقی بی اثر می شود. حال سؤال اینجاست که در این فاصله زمانی (مدت تعلیقی) در صورت درخواست محکوم باید در گواهی های سوء پیشینه صادره قید گردد که سابقه کیفری دارد یا سابقه کیفری مؤثر (در جرایم مشمول) یا فاقد سابقه کیفری محسوب می شود؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

۱- با عنایت به ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، محکومیت قطعی کیفری در جرایم عمدی به مجازات های مندرج در این ماده، محکوم علیه را در مدت های مقرر در بندهای ذیل این ماده از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی محروم می کند و با انقضای این مواعد پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان، همانطور که در تبصره ۲ ماده ۲۶ قانون صدرالاشاره تصریح شده است، محکوم اعاده حیثیت حاصل می کند و آثار تبعی محکومیت وی زایل می شود؛ بنابراین محکومیت قطعی در جرایم عمدی به مجازات های مندرج در ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، موجد محرومیت از حقوق اجتماعی است. تبصره ۳ این ماده که مقرر می دارد ... همچنین در زمان اجرای حکم نیز از حقوق اجتماعی محروم می گردد ، خود مؤید این نظر است و قید عبارت ... پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان ... در ماده ۲۵ قانون پیش گفته صرفا به منظور اعلام زمان اعاده حیثیت است؛ در نتیجه با صدور حکم قطعی به یکی از مجازات های موضوع ماده ۲۵ قانون مورد بحث، محکوم علیه از حقوق اجتماعی محروم می شود.

۲- در محکومیت قطعی به مجازات های موضوع ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، با انقضاء مواعد مقرر در این ماده پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان همانطور که در تبصره ۲ ماده ۲۶ این قانون تصریح شده است به استثنای بندهای الف ، ب و پ این ماده که محرومیت از حقوق اجتماعی دائمی است، از محکوم اعاده حیثیت می شود و آثار تبعی محکومیت زایل می گردد؛ یعنی فاقد سابقه محکومیت کیفری مؤثر محسوب و صدور گواهی عدم سوء پیشینه در صورت تقاضای وی بلااشکال است و عبارت فاقد سوء پیشینه کیفری است در برگه مربوطه درج می شود.

۳- با توجه به ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، در محکومیت های موضوع این ماده صرفا پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان، آثار تبعی محکومیت کیفری شروع می شود؛ بنابراین تا زمانی که حکم محکومیت اجرا نشده یا مشمول مرور زمان نگردیده است، آثار تبعی آن هم قابل اجرا نیست؛ لذا در مواردی که با صدور قرار تعلیق اجرای مجازات، مجازات اصلی اجرا نمی شود، مجازات تبعی نیز در مدت تعلیق قابل اجرا نخواهد بود و صدور گواهی عدم سوء پیشینه کیفری به تقاضای محکوم در مدت تعلیق تا زمانی که قرار تعلیق و لغو نشده، بدون اشکال است.