ماده ۹۶۲ قانون مدنی

تشخیص اهلیت هر کس برای معامله کردن بر حسب قانون دولت متبوع او خواهد بود مع‌ذلک اگر یک نفر تبعه خارجه در ایران عمل حقوقی انجام دهد در صورتی که مطابق قانون دولت متبوع خود برای انجام آن عمل واجد اهلیت نبوده و یا اهلیت ناقصی داشته است آن شخص برای انجام آن عمل واجد اهلیت محسوب خواهد شد در صورتی که قطع نظر از تابعیت خارجی او، مطابق قانون ایران نیز بتوان او را برای انجام آن عمل دارای اهلیت تشخیص داد. حکم اخیر نسبت به اعمال حقوقی که مربوط به حقوق خانوادگی و یا حقوق ارثی بوده و یا مربوط به نقل و انتقال اموال غیر منقول واقع در خارج ایران می‌باشد شامل نخواهد بود.

توضیح واژگان

وقایع خارجی، یعنی وقایعی که فارغ از قصد و اراده انسان، موضوع احکام وضعی، قرارگیرند.

پیشینه

به نظر برخی حقوقدانان، این ماده، از حقوق فرانسه اقتباس شده است.

در کشورهایی که به صورت دولت متحده اداره می گردند؛ مسأله تعارض قوانین بسیار بروز می یابد؛ به همین دلیل، اصطلاح (تعارض قوانین) در آمریکا، بیشتر از اصطلاح (حقوق بین الملل خصوصی)، رواج دارد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

اراده اشخاص، به حکم قانون، نفوذ حقوقی می یابد؛ به همین دلیل، امضاء کنندگان یک سند، نمی توانند با توافق هم، قانون حاکم بر اهلیتشان را، تعیین نمایند.

قانون خارجی، از امور موضوعی محسوب گردیده؛ و اثبات آن، برعهده طرفی است که در دادگاه، به آن استناد می نماید.

انتقادات

این ماده، تعریفی از (اعمال حقوقی) ارائه نداده است. و همین مسأله، باعث خلط مصداق های آن با یکدیگر، توسط حقوقدانان شده است.