قطار جهان‌شمولی حقوق بشر بر ریل ویتگنشتاین: از زبان آرمانی تا زبان پرابهام

قطار جهان‌شمولی حقوق بشر بر ریل ویتگنشتاین: از زبان آرمانی تا زبان پرابهام نام مقاله‌ای از سید محمد قاری سیدفاطمی، سعیده رحیم زاده و فاطمه بستانی است که در شماره چهل و پنجم (اردیبهشت 1394) نشریه پژوهش حقوق عمومی منتشر شده است.

چکیده

در طول تاریخ نظرورزی، جهان‌شمولی (حداقل برخی از) هنجارهای اخلاقی، موجب برانگیختن ذهن فیلسوفان، متفکران و کنشگران سیاسی بوده است. با فرض این‌که در مورد حقوق بشر می‌توان از گونه‌ای تسری و تنفیذ به گسترة همه بشریت سخن گفت و ممکن است از ایده «یک نظام حقوق بشر جهان‌شمول» به مثابة ایده‌ای غیر متناقض– نه خالی از چالش- دفاع کرد؛ به دنبال آنیم اقتباسی از آنچه را در گسست آرای ویتگنشتاین در دو دورة حیات فلسفی‌اش دریافته‌ایم، یک‌بار با خوانشی کانتی از قرارداد محوری حقوق بشری– تا این اقتباس در دستگاه تصویری زبان معنادار تلقی شود- و بار دیگر با رویکرد زبان ِ در حال شکل‌گیری و کاربرد (In Using)- تا در تنوع جوامع بشری بسته به زبان کاربردی آن باشد، نه در به پرسش کشیدن، بالعکس در دفاع از ایده‌ای حداقلی از جهان‌شمولی به کار گیریم؛ تلاش می‌کنیم تا در تراکتاتوس با طرح «آنچه به سخن درنمی‌آید» و در پژوهش‌های فلسفی با درانداختن ایدة معنا در کاربرد، ظرفیت‌های معرفتی وی را در مدلل و توجیه این فرض جستجو کنیم.

کلیدواژه‌ها

• جهان‌شمولی حقوق بشر
• ویتگنشتاین
• تراکتاتوس
• پژوهش‌های فلسفی
• زبانِ در حال کاربرد

اصطلاحات تخصصی

• فلسفه متقدم ویتگنشتاین
• ویتگنشتاین متأخر
• صورت حیات
• بازی زبانی