ماده ۱۲۰ قانون مجازات اسلامی

هرگاه وقوع جرم یا برخی از شرایط آن و یا هریک از شرایط مسؤولیت کیفری مورد شبهه یا تردید قرار گیرد و دلیلی بر نفی آن یافت نشود حسب مورد جرم یا شرط مذکور ثابت نمی‌ شود.

توضیح واژگان

صاحب ریاض بیان داشته است که "ضابطه شبهه آن است که باعث گمان به حلیت عملی که در واقع ممنوع است بشود"و همچنین بیان میکند که مخالفی را در مورد این تعریف پیدا نکرده است و شاید معنای این واژه در عرف و لغت نیز همین باشد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

حکم این ماده مستند به قاعده درا است اما برخی از فقها اعتقاد دارند این ماده اختصاص به حدود دارد با این وجود قانونگذار مفاد آن را به تمام جرائم سرایت داده استزیرا گفته ای از حضرت علی مبنی بر اینکه "اگر هزاران گناهکار بی کیفر بمانند،بهتر از آن است که بی گناهی بر خلاف حق و عدالت و انصاف به کیفر برسد"بیان شده است در واقع قاعده درا مطابق با اصل برائت است و شاید حتی بتوان آن را یکی از شاخه های اصل برائت به حساب آورد.همچنین در مورد جرائم حدی باید گفت که سقوط حد به معنای آن است که جرم تثبیت نشده است و نه اینکه حد ثابت و سپس ساقط گردد.

در این مورد هرگاه شبهه در عنصر مادی باشد اصل بر عدم تحقق آن است و باید به اثبات برسد. در مورد شبهه در عنصر معنوی نیز غالبا اصل بر عدم قصد است و دادستان باید آن را اثبات کند.در واقع رفع شبهه در صورتی که احتمال آن برود، بر دادگاه لازم است و چنین کاری،کسب دلیل ممنوع به حساب نمی آید.