ماده ۲۵ قانون مدنی

هیچ کس نمی‌تواند اموالی را که مورد استفاده‌ی عموم است و مالک خاص ندارد از قبیل پل‌ها و کاروانسراها و آب‌انبارهای عمومی و مدارس قدیمه و میدان‌گاه‌های عمومی، تملک کند. و همچنین است قنوات و چاه‌هایی که مورد استفاده عموم است.

توضیح واژگان

به اموال اصولاً غیرمنقول، که مورد استفاده و بهره برداری عموم مردم، یا اهالی منطقه ای خاص قرار می گیرد؛ مشترکات گویند.(27538) و به اموالی که همگان، در بهره مندی از آن، شرکت می نمایند؛ مشترکات گویند.(424931)

به مشترکات عمومی، مال الله گویند.(85089)

به اموال شخص اداری، اموال عمومی گویند.(20866) و به اموالی که برابر با مقررات، فاقد مالک باشد؛ اموال عمومی گویند.(27197)

به منافع مشترکات عمومی، منافع مشترکه گویند.(85781)

پیشینه

در حقوق اتیوپی، معامله و انتقال مشترکات عمومی، صحیح نیست؛ مگر درمورد سلب عنوان مال عمومی از اموال مزبور. اما اجاره اینگونه اموال، ممنوع نیست.(427272)

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

اموال عمومی، قابل تملک خصوصی نبوده؛ و استفاده اختصاصی از آنها ممنوع است.(3030)

تملک اموال عمومی صحیح نبوده؛ و نیاز به حکم قانون دارد.(23335)

زمین های موات، جزء اموال عمومی بوده؛ به موجب آیین نامه عمران، قابل تملک خصوصی  خواهدبود.(46102)

قبل از تملک اموال عمومی، نمی توان از آنها، به طور اختصاصی بهره مند گردید؛ و دیگران را از حق بهره مندی از اینگونه اموال، محروم نمود.(131164)

علی رغم  سکوت قانونگذار، با وحدت ملاک از مفاد این ماده، و ماده قبل، و مواد راجع به موقوفات در قانون مدنی، می توان نتیجه گرفت که بهره مندی اختصاصی از اموال عمومی و موقوفات، ممنوع است.(131165)

مستندات فقهی

به دلالت اجماع و سیره عقلا، اگر شخصی، قسمتی از مسجد را، برای عبادت تصرف نماید؛ دیگران نمی توانند به او اعتراضی نمایند.(425023)

مصادیق و نمونه ها

• اموال شهرداری ها، در زمره مشترکات عمومی غیردولتی قرار دارد.(722893)

• پیمانکار نمی تواند بابت آسفالت نمودن جاده؛ و درصورت عدم التزام دولت به پرداخت حق او، اقدام به توقیف قسمتی از مسیر مزبور نماید.(929161)

• دولت نمی تواند پارک جنگلی را، به کسی بفروشد.(929167)

• هیچ کس، نمی تواند به بهانه حق تقدم در استفاده از صندلی پارک، مزاحمتی برای شخص متصرف، ایجاد نماید.(27538)

• را ه ها، مساجد، مدارس، کاروانسراها، پارک ها، جزء اموال عمومی هستند.(424931)