ماده ۲۸ قانون مدنی

اموال مجهول‌المالک با اذن حاکم یا مأذون از قبل او به مصارف فقرا می‌رسد.

توضیح واژگان

به اشخاصی که هزینه های یک سال خود و خانواده را نداشته؛ و نتوانند با کار کردن و به طور تدریجی، مخارج مزبور را، تأمین نمایند؛ فقرا گویند.(3042) و به شخصی که درآمد یک سال او، جهت تأمین مخارج خود و خانواده اش، کافی نباشد؛ فقیر گویند.(821773)

به اموالی که فاقد مالک خاص باشند؛ اموال مجهول المالک گویند.(3028)

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

هرچند اموال مجهول المالک را، نباید در دسته اموالی که مالک خاص ندارند؛ به شمار آورد؛ لیکن اینگونه اموال، در حکم اموال بلامالک بوده؛ و با اذن حاکم به مصرف فقرا می رسد.(23332)

در حقوق عرفی، تفاوتی بین اموال بلامالک و مجهول المالک وجود نداشته؛ و همه اموال مزبور، به دولت تعلق دارد.(45883)

اموال مجهول المالک، دارای مالک هستند؛ اما صاحب اینگونه اموال، معلوم نبوده؛ و اعراض وی نیز، محرز نمی باشد.(3040)

عواملی نظیر جنگ، سیل و بیماری، باعث می شود که برخی اشخاص، محل سکونت و سایر اموال خود را، ترک نموده؛ و در نقطه ای دیگر، سکنی گزینند. و در نتیجه به اموال آنان، عنوان مجهول المالک اطلاق گردد. (3040)

اشیاء و حیوانات ضاله را، می توان در دسته اموال مجهول المالک محسوب نمود.(3043)

مجهول المالک، در دسته اموال عمومی قرار داشته که قانونگذار، مصرف آن را، اختصاص به فقرا داده است.(22726)

سوابق فقهی

عناصر زمین های موات، عبارتند از: مجهول بودن سابقه مالکیت خصوصی، فقدان زراعت و بنا در اینگونه اراضی در حال حاضر، فاقد مالک بودن.(20201)

درصورت ناامیدی از پیداشدن صاحب اموال مجهول المالک، می توان اموال مزبور را، از طرف مالک، به فقرا صدقه داد.(9142) و درصورت ناامیدی از پیداشدن صاحب اموال مجهول المالک، می توان اموال مزبور را، با اذن حاکم شرع، از طرف مالک، به فقرا صدقه داد.(9147)

رویه های قضایی

به موجب نظریه مشورتی شماره 1955/7 مورخه 8/7/1360 اداره حقوقی قوه قضاییه، مقررات مربوط به اموال مجهول المالک، در مورد اموالی مُجرا است که مجهول المالک بودن آنها، برابر با مقررات، احراز گردیده؛ و تشخیص صاحب مال، امکانپذیر نباشد. لذا نمی توان پول های پس انداز شده در حساب بانکی، و سایر اموالی را که، بتوان از طریق نشانی ارائه شده توسط مالک، با وی ارتباط برقرار نمود؛ در زمره اموال مجهول المالک دانست.(66135)

به موجب نظریه مشورتی شماره 3355/7 مورخه 6/9/1361 اداره حقوقی قوه قضاییه، به اموالی که در گذشته، توسط اشخاص تملک گردیده؛ و در حال حاضر، مالک آن قابل شناسایی نبوده؛ اما اعراض وی، از مال مزبور نیز، محرز نمی باشد؛ و یا عدم احراز او، مسلم است؛ مجهول المالک گویند. در رابطه با چنین اموالی، پس از استیفای حقوق مربوط به آنها، باید مقررات اموال مجهول المالک را، جاری نمود.(66135)