معناگرایی، اصالت ایده و آرمان‌گرایی

معناگرایی، اصالت ایده و آرمان‌گرایی نام مقاله‌ای از حسین سلیمی است که در شماره بیست و نهم (مهر 1389) نشریه پژوهش حقوق عمومی منتشر شده است.

چکیده

از یونان باستان که نخستین جرقه‌های ایده گرایی در حوزه تفکر اجتماعی نمایان گشت این پرسش طرح شده که آیا هرگونه ایده گرایی و به تعبیر امروزین آن معناگرایی به منزله نوعی آرمان گرایی است؟ آیا اصالت ایده در اندیشه اجتماعی با گرایش به امر ایده آل در کنش اجتماعی و همچنین در فهم پدیدارهای اجتماعی و سیاسی هم معنی است؟ و میان این دو مقوله چه کنش و واکنشی وجود دارد؟ این مقاله به این پرسش ها پاسخ می‌دهد. به نظر می‌رسد که هر چند معناگرایی در فلسفه اسلامی سابقه‌ای دور و دراز دارد و هر چند که در بنیاد تفکر دینی در طول تاریخ نوعی گرایش به ایده و معنا دیده می‌شود با این همه تفاوت‌هایی اساسی میان معناگرایی، آرمان گرایی و معنویت گرایی وجود دارد. بسیاری از کسانی که به سوی آرمان گرایی و حتی معنویت گرایی کشیده شده‌اند معناگرا بوده اند؛ اما همه آرمان گرایان و معنویت گرایان معنا گرا تلقی نمی‌شوند. البته در بسیاری موارد میان آنها نوعی تلازم و هم پوشی و در برخی از تفکرات و نظریه های سیاسی و بین المللی نوعی همراهی میان این دو گرایش دیده می شود؛ اما نباید آنها را یکی دانست.

کلیدواژه‌ها

• معناگرایی
• اصالت ایده
• آرمان‌گرایی
• معنویت‌گرایی