ماده ۹۷ قانون مدنی

هر گاه کسی از قدیم در خانه یا ملک دیگری مجرای آب به ملک خود یا حق مرور داشته، صاحب خانه یا ملک نمی‌تواند مانع آب بردن یا عبور او از ملک خود شود و همچنین است سایر حقوق از قبیل حق داشتن در و شبکه و ناودان و حق شرب و غیره.

توضیح واژگان

قدیم در لغت، یعنی دیرین. و در اصطلاح، ایجاد حق در مال معین را، که سابقه آن مجهول است؛ قدیم گویند.(84663)

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

حق ارتفاق، به سه نوع ارضی، شخصی، و تیولی قابل تقسیم است.(20207)

تعویض دو اذن، مثل اینکه یکی از دو همسایه، به دیگری اذن دهد تا سرتیر خود را، بر روی دیوار خویش قرار دهد؛ و دیگری نیز، اذن عبور همسایه را از ملک خود، به او اعطا نماید.(31599)

تصرف به عنوان حق ارتفاق را، باید دلیل وجود این حق دانست. زیرا فرض بر این است که متصرف در ملک دیگری، حق خود را، به موجب قانون به دست آورده؛ و کسی که مدعی خلاف این امر می باشد؛ باید برای اثبات صحت ادعای خود، دلیل بیاورد.(3330)

اماره، به دو نوع قضایی و قانونی، قابل تقسیم است.(689259)

در رابطه با امارات قانونی، قانونگذار، ظنی را، که درنتیجه اعتماد به ظاهر به دست آمده؛ توسعه داده؛ و در همه دعاوی، آن را نشانه وجود واقع می داند.(25868)

تصرف، یکی از امارات قانونی است.(3154)

تصرف به عنوان حق ارتفاق، اماره ای قانونی است؛ که باید آن را، دلیل وجود چنین حقی دانست. مگرآنکه غاصبانه یا غیرقانونی بودن تصرف مزبور، احراز گردد؛ و یا اینکه معلوم شود اذن در ارتفاق، موجد حق ارتفاق نبوده است. (3331)

تصرفی که دارای سابقه معلومی نیست را، می توان اماره حق ارتفاق دانست.(22870)

سوابق فقهی

منظور از زیان در قاعده لاضرر، ضرر حادث است؛ نه زیان قدیم.(1104544)

حق قدیمی، به هیچ عنوان، نابود شدنی نیست.(41501) و حق قدیمی، اعتبار خود را، از دست نمی دهد.(41502)

رویه های قضایی

به موجب نظریه مشورتی شماره 7465/7 مورخه 19/11/1386 اداره حقوقی قوه قضاییه، ایجاد حق ارتفاق، نسبت به کوچه بن بستی که فاقد مالک شخصی است؛ امکانپذیر است.(1369041)

مصادیق و نمونه ها

اگر آب ناودان خانه زید، از زمان های گذشته، در حیاط خانه عمرو می ریخته است؛ و لازم، جایز یا غاصبانه بودن چنین حقی معلوم نباشد؛ باید حکم به صحت حق ارتفاق مزبور نمود.(84663)