ماده ۱۹۰ قانون آیین دادرسی کیفری

متهم مي تواند در مرحله تحقيقات مقدماتي ، يك نفر وكيل دادگستري همراه خود داشته باشد . اين حق بايد پيش از شروع تحقيق توسط بازپرس به متهم ابلاغ و تفهيم شود . چنانچه متهم احضار شود اين حق در برگه احضاريه قيد و به او ابلاغ مي شود . وكيل متهم مي تواند با كسب اطلاع از اتهام و دلايل آن ، مطالبي را كه براي كشف حقيقت و دفاع از متهم يا اجراي قانون لازم بداند ، اظهار كند . اظهارات وكيل در صورتمجلس نوشته مي شود

. تبصره 1 ماده 190: (اصلاحي 1394/03/24)- سلب حق همراه داشتن وكيل و عدم تفهيم اين حق به متهم به ترتيب موجب مجازات انتظامي درجه هشت و سه است .

تبصره 3 ماده 190: در جرائمي كه مجازات آن سلب حيات يا حبس ابد است ، چنانچه متهم اقدام به معرفي وكيل در مرحله تحقيقات مقدماتي ننمايد ، بازپرس براي وي وكيل تسخيري انتخاب مي كند .

تبصره 3 ماده 190: در مورد اين ماده و نيز چنانچه اتهام مطرح مربوط به منافي عفت باشد ، مفاد ماده ( 191 ) جاري است .

پیشینه

سابقاً ماده 112 قانون آیین دادرسی کیفری (مصوب 1291) در این خصوص وضع شده بود.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

امکان گرفتن وکیل توسط متهم در همان جلسات نخستین، از ویژگی های نظام دادرسی اتهامی است که موجب تضمین حقوق دفاعی متهم می شود.از همین روی ماده فوق نیز در مقام تصریح به حق متهم در برخورداری از وکیل در مراحل تحقیقات مقدماتی وضع شده است. از همین روی عده ای معتقدند مقصود از کلمه همراه را در ماده فوق نباید به معنای همراهی فیزیکی دانست. بلکه مقصود معاضدت حقوقی است. بر اساس ماده فوق این حق به متهم داده شده است که در جریان تحقیقات مقدمات، یک نفر وکیل دادگستری با خود به همراه داشته باشد تا بدون دخالت در امر تحقیق، اقدامات لازم را برای دفاع از متهم و نیز بیان مطالب لازم در راستای کشف حقیقت را به عمل آورد.البته یادآوری قانون و حقوق متهم به بازپرس را نباید مداخله در امر تحقیق تلقی نمود. بلکه صرفاً اعمالی مجرمانه نظیر پنهان کردن دلایل جرم، شهادت دروغ و ... را که روند قانونی تحقیق را با اخلال موجه می کند باید منع نمود.

اهمیت حق فوق به قدری است که باید به توسط بازپرس در احضاریه ای که برای متهم ارسال می شود نیز بدان اشاره شود. در فرض جلب متهم یا حضور وی بدون احضاریه نیز باید فوراً این حق را به او تفهیم کرد. البته شروع به تحقیقات را نباید متوقف بر حضور وکیل متهم دانست.

رویه قضایی

نظریه مشورتی شماره 7/93/1580 _ 93/7/6 اداره کل حقوقی قوه قضاییه: با توجه به اینکه مطابق ماده 94 قانون آیین دادرسی کیفری 1392 تحقیقات مقدماتی باید به سرعت انجام شود و با عنایت به اینکه وفق ماده 189 قانون مذکور بازپرس مکلف است حداکثر ظرف 24 ساعت از زمان حضور متهم مبادرت به تحقیق نماید وبا التفات به اینکه تعیین وکیل تسخیری غالبا در مدت 24 ساعت ممکن نیست بنابراین الزام به تعیین وکیل تسخیری در تبصره 2 ماده 190 قانون مذکور مانع انجام تحقیقات مقدماتی و تفهیم اتهام نیست. ضمنا وکیل موصوف نیز مکلف به حضور و اقدام قانونی در اجرای وظایف حرفه ای خود می­باشد و درصورت عدم حضور وی بازپرس موظف به معرفی وکیل متخلف به مراجع انتظامی ذیربط و تعیین وکیل تسخیری دیگری می باشد.