ماده ۸۶۳ قانون مدنی

وارثین طبقه‌ی بعد وقتی ارث می‌برند که از وارثین طبقه‌ی قبل کسی نباشد.

توضیح واژگان

وارث در لغت یعنی باقی(86271) و در اصطلاح حقوقی به کسی که درصورت برخورداری از شرایط ارث، و مبرا بودن از موانع ارث بری، ترکه میت به او انتقال می یابد؛ وارث گویند.(1063146)

پیشینه

به موجب ماده 65 آیین نامه زرتشتیان، طبقات بالاتر، طبقات بعدی را، از ارث محروم می نمایند.(767403) و در ادیان کلیمی و مسیحی، همسر و اولاد و نوادگان متوفی، بر سایر اقربای او مرجح می باشند؛ و در آیین زرتشت، همسر و فرزندان و نوه ها و پدر و مادر میت، بر سایر بستگان وی تقدم دارند.(767578) و در آیین مسیح، رعایت تقدم و تأخر بین طبقات ارث و حتی اشخاص درون هرطبقه، الزامی است.(767406)

نکات توضیحی تفسیری دکترین

اصناف مختلف در یک طبقه، دیگری را از ارث محروم نمی کنند.(361259) و درون هر یک از طبقات ارث نیز، وارث نزدیک تر به متوفی، وارث دورتر را از ارث محروم می کند. مانند محروم بودن نوه از ارث، باوجود فرزند برای متوفی.(1067954) و وارث بی واسطه، باعث محرومیت ورثه باواسطه می گردد؛ مگر درمورد پسرعموی ابوینی که بر عموی ابی، تقدم دارد.(582461)

سوابق فقهی

باوجود وارث در درجه اول از طبقات مختلف ارث، وراث درجات بعدی، ارث نمی برند.(95108) و مادرمتوفی، خواهر و خواهر زاده او را از ارث محروم می نماید.

رویه های قضایی

به موجب دادنامه شماره 196/25 مورخه 19/5/1372 شعبه 25 دیوان عالی کشور، باوجود زنده بودن وارث، فرزند وی نصیبی نمی برد.(1415391)

باتوجه به رأی شماره 110 مورخه 7/11/1369 شعبه 22 دیوان عالی کشور، فقدان وارث در طبقه اول، سبب انتقال ترکه به وراث طبقه دوم می گردد.(778123)

مصادیق و نمونه ها

• پدر متوفی، جده او را از ارث محروم می نماید.(294298)

• اولاد متوفی، مانع ارث بری برادر او می گردند.(294439)

• درصورت حیات مادر متوفی، خواهر و خواهر زاده وی، ارث نمی برند.(13224)

• فرزندان میت، نوه های او را از ارث محروم می نمایند.(1067954) و فرزند متوفی که درنتیجه نکاح متعه، به دنیا آمده است؛ حاجب خواهر و برادر وی خواهدبود.(13222)