تکمیلی بودن صلاحیت دیوان بین‌المللی کیفری و جنایت تجاوز

تکمیلی بودن صلاحیت دیوان بین‌المللی کیفری و جنایت تجاوز مقاله ای از هیبت‌اللّٰه نژندی‌منش و وحید بذّار که در شماره چهاردهم (زمستان 1396) نشریه آموزه های حقوق کیفری منتشر شده است.

چکیده

بر اساس اصل «تکمیلی بودنِ» صلاحیت دیوان بین‌المللی کیفری، دادگاه‌های داخلی دولت‌های طرف اساسنامه در رسیدگی به جرایم تحت صلاحیت دیوان اولویت دارند. در خصوص جرم تجاوز که اخیراً شرایط رسیدگی به آن در دیوان مهیا گردیده است، اِعمال اصل مزبور با موانع و محدودیت‌هایی به ویژه در رسیدگی‌های ملی مواجه می‌شود. برخی از این محدودیت‌ها به سبب ماهیت جرم تجاوز و مرتکبان آن است که به رغم ارتکاب از سوی یک مقام رده‌بالای دولت، لزوماً عمل یک دولت را به همراه دارد و علیه یک دولت دیگر ارتکاب می‌یابد. برخی موانع دیگر نیز به واسطۀ شرایط اعمال صلاحیت نسبت به جرم تجاوز است که علاوه بر تصویب اصلاحیه‌های کنفرانس کامپالا (2010)، مواردی از جمله عدم صدور اعلامیۀ مستثناکنندۀ صلاحیت دیوان و دخالت‌های شورای امنیت سازمان ملل را نیز شامل می‌گردد. این نوشتار قصد دارد ضمن بررسی اصل «تکمیلی بودن» صلاحیت دیوان، موانع و محدودیت‌های دادگاه‌های ملیِ دولت‌های طرف اساسنامه و دیوان بین‌المللی کیفری را در اعمال صلاحیت نسبت به جرم تجاوز مورد بررسی قرار دهد.

کلید واژه ها

• دیوان بین‌المللی
• کیفری تکمیلی بودن
• تجاوز
• کنفرانس کامپالا
• شورای امنیت