ابعاد حقوقی بهره برداری از هیرمند

ابعاد حقوقی بهره برداری از هیرمند نام مقاله‌ای از نرگس اکبری، علی مشهدی و حسین کاظمی فروشانی است که در شماره شصت و هشتم (مهر 1399) فصلنامه علمی پژوهش حقوق عمومی منتشر شده است.

چکیده

رودخانة بین­المللی هیرمند یک رودخانة مرزی بین کشورهای افغانستان و ایران می‌باشد که سرچشمة آن در خاک کشور افغانستان واقع شده است و یکی از موضوعات حقوقی- سیاسی بین ایران و افغانستان از زمان امضای عهدنامة پاریس 1857 تاکنون بوده است. هدف افغانستان از سدسازی­های متعدد بر هیرمند تأمین آب مورد نیاز برای شرب، کشاورزی، صنعت، انرژی برق آبی، کنترل سیلاب و ... است. با این حال پیامدهای زیست‌محیطی این سدسازی­ها در سطح داخلی و بین‌المللی بحث بر­انگیز است. کاهش حقابة ایران منجر به خشکسالی و بیابان­زایی، کاهش فراورده­های غذایی محلی، فقر گروه‌های حاشیه­نشین جامعه و مهاجرت، تغییر شیوة زندگی برخی از ساکنان منطقه از کشاورزی، شکار و ماهیگیری به فعالیت­های غیرقانونی چون سرقت، آدم­ربایی، قاچاق مواد مخدر، کالا و سوخت شده است. مقاله با روش توصیفی – تحلیلی بر آن است تا با استفاده از رویة داوری و قضایی، عرف بین­المللی تعهدات بین­المللی افغانستان را در زمینة بهره­برداری از هیرمند تبیین نماید و نتیجه می­گیرد که دولت­ افغانستان بموجب تعهدات عرفی متعهد می­باشد از رودخانة هیرمند بطور منصفانه و معقول طوری که آسیب جدی به کشور پائین‌دست (ایران) وارد نشود بهره­برداری نمایند و علاوه بر آن حل این مسئله نیازمند همکاری هر دو کشور می­باشد.

کلیدواژه‌ها

• استفاده منصفانه و معقول
• منع ایراد آسیب مهم
• هیرمند
• سدسازی
• افغانستان و ایران

مواد مرتبط

• ماده 2 کنوانسیون سازمان ملل متحد در خصوص استفاده غیرکشتیرانی از آبراه‌های بین‌المللی
• ماده 24 کنوانسیون سازمان ملل متحد در خصوص استفاده غیرکشتیرانی از آبراه‌های بین‌المللی
• ماده 2 منشور سازمان ملل متحد

اصطلاحات تخصصی

• حقابه
• آبراه بین‌المللی
• حاکمیت سرزمینی مطلق
• تمامیت مطلق سرزمینی
• تمامیت محدود سرزمینی
• منع ایراد آسیب مهم
• کشور بالا دست
• کشور پایین دست