ماده ۹۵ قانون مدنی

هر گاه زمین یا خانهٔ کسی مجرای فاضلاب یا آب باران زمین یا خانهٔ دیگری بوده‌است صاحب آن خانه یا زمین نمی‌تواند جلوگیری از آن کند مگر در صورتی که عدم استحقاق او معلوم شود.

توضیح واژگان

به ارتفاق بدون ضمیمه، ارتفاق ارضی گویند.

به حقی که به موجب آن، صاحب ملکی، اختیار عبور لوله آب، گاز، نفت و فاضلاب را، در ملک دیگری داشته باشد؛ حق المجری گویند.

پیشینه

برخلاف حقوق ایران، قانون مدنی فرانسه، حق ارتفاق طبیعی را، به‌طور صریح پذیرفته‌است. قانون مدنی ایران، در این ماده، حق ارتفاق مزبور را، مورد توجه قرار داده‌است.

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

ممکن است حق ارتفاق، به حکم قانون، یا بر اثر وضعیت طبیعی املاک به وجود آید.

برخلاف ماده ۹۷، مفاد این ماده، ناظر به آبهای طبیعی هم می‌باشد.

به نظر برخی از حقوقدانان، مفاد این ماده را، نمی‌توان به عنوان اماره حق ارتفاق پذیرفت. و به نظر برخی دیگر، مبنای این ماده، اماره تصرف است.

اصل صحت، مؤید اعتبار حق ارتفاق موضوع این ماده است.

قانونگذار، به جهت جلوگیری از نزاع بین همسایه‌ها، نوعی حق ارتفاق قهری را، در این ماده پیش‌بینی نموده‌است.

وضع طبیعی ملک، ایجاب می‌نماید که زمین پایین‌تر، مجرای فاضلاب زمین بالاتر باشد. عدالت و ذوق سلیم قانونگذار نیز، این وضعیت را محترم شمرده‌است.

حق ارتفاق، به سه نوع ارضی، شخصی، و تیولی قابل تقسیم است.

سوابق فقهی

منظور از زیان در قاعده لاضرر، ضرر حادث است؛ نه زیان قدیم.