درآمدی بر اندیشه‌شناسی استاد جعفری لنگرودی

درآمدی بر اندیشه‌شناسی استاد جعفری لنگرودی نام مقاله ای از علیرضا آبین که در شماره چهارم (پاییز و زمستان ۱۴۰۲) در نشریه نقد و تحلیل آراء قضایی منتشر شده است.

چکیده

علم حقوق به دنبال شناخت، ساخت و اداره واقعیات حقوقی (اعم از واقعیات انسانی، اجتماعی، تجربی و …) است؛ در قلب چنین فرآیندی، نظریه‌های حقوقی قرار دارند که راهبری داده‌های حقوقی را عهده‌دار هستند. تولد، حیات، رشد، افول و زوال نظریه حقوقی نیز وابسته به نظریه‌پرداز و تحولات پیرامونی است. هر چه نظریه‌پردازی عمیق‌تر، دقیق‌تر، واقع‌بینانه‌تر، آینده‌نگرانه‌تر، روشمندتر و متقن‌تر باشد، علم حقوق کارآمدتر می‌شود. مسأله محوری نوشتار حاضر، بررسی پاره‌ای از اهمِّ خصائص اندیشه‌ورزی استاد جعفری لنگرودی و هویت شناسیِ مختصر از نظریه‌های کلان و خُرد اوست. با وجود این، فراتر از مطالب ظاهری نگاشته شده در این مقاله، نگارنده در پی جلب نظر خواننده به مطلبی پنهانی نیز بوده که از قضا، بسیار کلان‌تر، اساسی‌تر و مهم‌تر است و آن این که، اندیشه بزرگان حقوق را نباید صرفاً در نکات تکنیکال و فنّی بیان شده از سوی ایشان جستجو کرد بلکه، زمانی می‌توان به مغز (لُبِّ) اندیشه ایشان پی بُرد که مبانی فکری و پارادایمی پشتیبان، هویت دهنده و راهبر آن اندیشه‌ها فهم شده و نیز خصوصیات اندیشه‌ورزی، سبک شناسی و ماهیت شناسی انواع نظریه‌های مطرح شده از سوی ایشان بررسی شود. بر این اساس، شاید بتوان گفت که مطالعات پارادایم‌شناسانه، روش‌شناسانه و نظریه‌شناسانه اندیشمندان حقوق داخلی، از نخستین گامها درجهت شناسایی، کشف یا خلق «نظریه حقوقی ایرانی» است.

کلیدواژه‌ها

• جعفری لنگرودی
• نظریه‌شناسی
• نظریه‌پردازی
• پارادایم
• نظریه حقوقی ایرانی
• فلسفه و روش‌شناسی حقوق