متدولوژی حقوق بین المللی

متدولوژی حقوق بین المللی نام مقاله‎‌ای از محمد رضا ضیایی بیگدلی است که در شماره شانزدهم (مرداد 1384) نشریه پژوهش حقوق عمومی منتشر شده است.

چکیده

متدولوژی به طور کلی عامل یا وسیله شناخت هر علم، از جمله حقوق بین‌الملل است.متدولوژی حقوق بین‌الملل دارای دو مفهوم موسع و مضیق است.در مفهوم موسع، عبارت است از روشهایی که برای رسیدن به شناخت علمی حقوق بین‌الملل از آنها استفاده می‌شود، اما در مفهوم مضیق، متدولوژی حقوق بین‌الملل؛یعنی روشهای مورد استفاده برای شناخت هنجارها یا قواعد حقوق بین‌الملل.هدف متدولوژی حقوق بین‌الملل در مفهوم مضیق آن، شناخت قواعد مختلف حقوق ذاتی‌یا ماهوی 1p}است.برای مثال، قاضی باید از متدولوژی به منظور شناخت قواعد حاکم بر یک قضیه خاص‌استفاده کند.مهمترین روشهای تحلیل منطقی حقوق بین‌الملل عبارتند از: روش استقرایی و روش‌استنتاجی.روش استقرایی نوعی روش تجربی است که به بینش جامعه‌شناختی مربوط است و آن روش مشاهده تأثیرات قواعد حقوقی بر جامعه بین‌الملل است.اما در روش استنتاجی یا استدلال قیاسی، وجود قواعد حقوق بین‌الملل را باید ازطریق فرایند استدلال مبتنی بر اصول و وقایع حقوقی یا شیوه‌های شکلی ایجادقاعده تشخیص داد. متدولوژی حقوق بین‌الملل نمی‌تواند جدا از منابع حقوق بین‌الملل مطرح باشد، زیرا تشخیص قواعدی که در عمل معتبر هستند، بدون استفاده از یک راهنما جهت جستجوی آن قواعد غیر ممکن است. اصولا روشهای شناخت قواعد حقوق بین‌الملل را باید از روشها و فنون اجرای آنها متمایز دانست، زیرا اجرای هر قاعده پس از شناخت آن قاعده تحقق می‌یابد. در مجموع، متدولوژی حقوق بین‌الملل مشتمل بر دو روش علمی است:یکی تجربی و دیگری منطقی. با استفاده از روش تجربی می‌توان به درک نیازهای اجتماعی رسید، اما این درک اجتماعی زمانی حاصل می‌گردد که از روش منطقی(استدلال منطقی)کمک گرفته شود. از این روش می‌توان در استنباط صحیح احکام حقوقی و شناخت و تحلیل قواعد حقوق بین‌الملل بهره جست.

کلیدواژه‌ها

• متدولوژی
• حقوق بین‌الملل
• روش استقرایی
• روش استنتاجی
• تحلیل منطقی حقوق بین‌الملل