نظریه عدالت سعدی

نظریه عدالت سعدی نام مقاله ای از سمانه رحمتی فر بوده که در شماره دوم دوره شانزدهم (مرداد 1403) مجله علمی مطالعات حقوقی منتشر شده است.

چکیده

سعدی در بخش­هایی از آثار خود، به ­ویژه باب «در سیرت پادشاهان» از گلستان و باب «در عدل و تدبیر و رأی» از بوستان، به تفصیل به مفاهیم مرتبط با حقوق عمومی ازجمله عدالت می­پردازد. هدف پژوهش حاضر، استخراج نظریه عدالت از آثار سعدی است. نظر سعدی در مورد عدالت چیست؟ او چه جایگاهی در میان نظریه ­پردازان عدالت دارد؟ پسِ کلام شاعرانه سعدی، اندیشه ­ورزی نهفته است؛ او به اوصاف و مصادیق مختلف عدالت ورود می­کند، اگرچه این پردازش حداقل به معنای امروزین، روشمند و منسجم نیست؛ ازاین‌رو بازخوانی و بازنویسی آن ضروری می­شود. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی با استفاده از تحلیل محتوا است. نظریه عدالت سعدی بر برابری ارزشی انسان­ها و وظیفه دولت به توزیع برابر منابع با رعایت قواعد عدالت شامل تقدم منفعت عمومی، منع استفاده شخصی از خزانه، منع تعدی به جان و مال مردم، تأمین امنیت، رسیدگی به شکایت­ها، شنیدن اظهارات طرفین دعوا، فرض بی‌گناهی و توجه ویژه به افراد بحران­زده مبتنی است. این اصول، نابرابری اکتسابی موجود میان انسان­ها را که حاصل برهم خوردن نظم و عدالت طبیعت است، تعدیل می­کند تا رضایت عمومی حاصل شود. قاعده طلایی نظریه عدالت سعدی این است که اگرچه انسان­ها به لحاظ ارزشی، برابر هستند، هرکس شایسته رفتاری است که خود می­کند.

کلیدواژه ها

• توماس آکوئیناس
• حقوق عمومی
• رعیت
• سیاست
• غزالی
• منفعت عمومی