اصل ۱۱۵ قانون اساسی: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''اصل ۱۱۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران:''' [[رئیس جمهور|رئیس‌جمهور]] باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد شرایط زیر باشند انتخاب گردد: ایرانی‌الاصل، [[تابعیت|تابع]] ایران، مدیر و مدبر، دارای حسن سابقه و امانت و تقوا، مؤمن و معتقد به مبانی [[جمهوری اسلامی]] ایران و مذهب رسمی کشور. | '''اصل ۱۱۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران:''' [[رئیس جمهور|رئیس‌جمهور]] باید از میان [[رجال مذهبی و سیاسی]] که واجد شرایط زیر باشند انتخاب گردد: ایرانی‌الاصل، [[تابعیت|تابع]] ایران، مدیر و مدبر، دارای حسن سابقه و امانت و تقوا، مؤمن و معتقد به مبانی [[جمهوری اسلامی]] ایران و مذهب رسمی کشور. | ||
* [[اصل ۱۱۴ قانون اساسی|مشاهده اصل قبلی]] | * [[اصل ۱۱۴ قانون اساسی|مشاهده اصل قبلی]] | ||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
== اصول و مواد مرتبط == | == اصول و مواد مرتبط == | ||
[[اصل ۱۱۳ قانون اساسی]] | |||
* [[اصل ۱۱۳ قانون اساسی]] | |||
* [[ماده ۳۵ قانون انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران]] | |||
== توضیح واژگان == | == توضیح واژگان == | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۷: | ||
* مدبّر، شخصی است که از توانایی پیش‌بینی و عاقبت‌اندیشی نسبت به امور، مبتنی بر عقلانیت و دانش صحیح برای اداره امور کشور برخوردار باشد و در بحران‌ها قدرت حل مشکلات و برون‌رفت از آن‌ها را به نحو شایسته داشته باشد.<ref name=":0" /> | * مدبّر، شخصی است که از توانایی پیش‌بینی و عاقبت‌اندیشی نسبت به امور، مبتنی بر عقلانیت و دانش صحیح برای اداره امور کشور برخوردار باشد و در بحران‌ها قدرت حل مشکلات و برون‌رفت از آن‌ها را به نحو شایسته داشته باشد.<ref name=":0" /> | ||
* ایرانی الاصل: اصل در اینجا به معنای نژاد و تبار و نسل به کار رفته است، پس ایرانی الاصل یعنی کسی که نژاد و تبارش منسوب به ایران باشد، از این رو کسی که یکی از والدینش منسوب به ایران نباشد، فاقد شرط مذکور است و نسل ایرانی اعم از [[نسب]] پدری و مادری است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزه‌ها، قوانین|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=نامه هستی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4437560|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=ایمانی|نام۲=امیررضا|نام خانوادگی۲=قطمیری|چاپ=1}}</ref> | * ایرانی الاصل: اصل در اینجا به معنای نژاد و تبار و نسل به کار رفته است، پس ایرانی الاصل یعنی کسی که نژاد و تبارش منسوب به ایران باشد، از این رو کسی که یکی از والدینش منسوب به ایران نباشد، فاقد شرط مذکور است و نسل ایرانی اعم از [[نسب]] پدری و مادری است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزه‌ها، قوانین|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=نامه هستی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4437560|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=ایمانی|نام۲=امیررضا|نام خانوادگی۲=قطمیری|چاپ=1}}</ref> | ||
== پیشینه == | |||
'''اصل ۱۱۵ قانون اساسی''' در پیش نویس قانون اساسی با این عبارات بوده است: «رئیس جمهور باید مسلمان و ایرانی الاصل و تابع ایران باشد» گروه بررسی اصول، آن را به شکل «رئیس جمهور باید ایرانی الاصل، تابع ایران دارای مذهب رسمی کشور و مروج آن، مؤمن به مبانی جمهوری اسلامی ایران، مرد و دارای حسن سابقه و امانت و تقوی باشد» تغییر دادند. پس از طرح این اصل در مجلس خبرگان نسبت به قید مرد بودن رئیس جمهور موافقان و مخالفانی بودند. برخی معتقد بودند که رئیس جمهور لزوماً نباید مرد باشد؛ چراکه ریاست جمهوری ولایت نیست و یک قدرت اجرایی و [[وکالت]] است و اگر احیاناً زنان به این مرحله از تکامل و پویایی برسند، باز در مرتبه رهبریت و امامت نیستند، بلکه یک قدرت اجرایی است که زنان هم میتوانند احراز کنند. در جهت مقابل برخی معتقد بودند که این مسئولیت سنگین و از طرفی عواطف و احساسات زنان قوی است و لذا در اسلام حکومت و [[قضاوت]] به زنان نمیرسد و از جهت مصداق هم ریاست جمهوری عین حکومت و قضاوت است و لذا اضافه کردن قید مرد بودن ضروری است. حتى برخی از اعضا با اعتراض در هنگام خروج از جلسه، مجلس را به قبول نداشتن احکام مسلم اسلام متهم کنند و در نهایت اصل پیشنهادی گروه بررسی اصول، پس از بررسی و بحث به دلیل عدم کسب رأی کافی تصویب نشد و به جلسه بعد موکول و در جلسه بعد به شکل فعلی تصویب شد که مشتمل بر واژه [[رجال سیاسی]] است. ولی آنچه مسلم است اینکه در [[پیش نویس قانون اساسی]]، شرط مرد بودن وجود نداشته ولی گروه بررسی اصول آن را افزوده است البته به این شکل رأی نیاورده و در نهایت با تغییر به شکل کنونی به رأی گیری گذاشته و تصویب شده است.<ref>{{Cite journal|title=ریاست جمهوری زنان با تأکید بر ظرفیت‌های قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اندیشه ولایت فقیه|url=http://enghelab.maaref.ac.ir/article-1-229-fa.html|journal=فصلنامه علمی مطالعات انقلاب اسلامی|date=۱۳۹۴|pages=185–204|volume=12|issue=40|language=fa|first=محسن|last=ملک افضلی اردکانی|first2=عبدالله|last2=امیدی فرد|first3=سید محمدعلی|last3=هاشمی}}</ref> | |||
== فلسفه و مبانی نظری اصل == | == فلسفه و مبانی نظری اصل == | ||
| خط ۲۹: | خط ۳۴: | ||
# شرط اخلاقی؛ رییس جمهور باید شخصی خوش سابقه، امانت دار و پرهیزگار باشد. | # شرط اخلاقی؛ رییس جمهور باید شخصی خوش سابقه، امانت دار و پرهیزگار باشد. | ||
# شرط سیاسی و اداری؛ رییس جمهور باید، دارای تجربه مدیریتی باشد تا بتواند کشور را به بهترین وجه اداره نماید.<ref name=":1">{{Cite journal|title=ریاست جمهوری زنان|url=https://ensani.ir/fa/article/2062/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86|journal=مطالعات راهبردی زنان|date=1385|issn=|volume=|issue=|doi=|language=fa|first=فرج الله|last=هدایت نیا|first2=|last2=}}</ref> | # شرط سیاسی و اداری؛ رییس جمهور باید، دارای تجربه مدیریتی باشد تا بتواند کشور را به بهترین وجه اداره نماید.<ref name=":1">{{Cite journal|title=ریاست جمهوری زنان|url=https://ensani.ir/fa/article/2062/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86|journal=مطالعات راهبردی زنان|date=1385|issn=|volume=|issue=|doi=|language=fa|first=فرج الله|last=هدایت نیا|first2=|last2=}}</ref> | ||
عبارت «رجال مذهبی و سیاسی» با توجه به مشروح مذاکرات قانون اساسی ناظر به جنسیت نیست. این عبارت حداکثر صلاحیت مردان را برای ریاست جمهوری اثبات می کند و در مورد صلاحیت زنان سکوت کرده است.<ref name=":1" /> | عبارت «رجال مذهبی و سیاسی» با توجه به مشروح مذاکرات قانون اساسی ناظر به جنسیت نیست. این عبارت حداکثر صلاحیت مردان را برای ریاست جمهوری اثبات می کند و در مورد صلاحیت زنان سکوت کرده است.<ref name=":1" /> اینکه با تعبیری ظریف در '''اصل ۱۱۵ قانون اساسی''' مقام ریاست جمهوری بـه مـردان اختصاص یافته است، صرفاً به لحاظ رعایت مصلحت مقطعی مملکت بوده نه به جهت رعایت اصل شرعی ممنوعیت زن از ولایت و حکومت؛ زیرا اگر این اصل میخواست رعایت شود به طریق اولی باید زن را از نمایندگی و عضویت در [[قوه مقننه|مجلس قانون گذاری]] نیز منع کرد.<ref>[[حسین مهرپور|مهرپور، حسین]] (1374)، نظری بر مقام زن و حقوق اجتماعی او از دیدگاه قرآن کریم، چاپ اول، تهران، صفحه 299</ref> | ||
== انتقادات == | == انتقادات == | ||