ماده ۱۰۲۲ قانون مدنی

اگر کسی در نتیجه‌ی واقعه‌ای به غیر آن چه در فقره‌ی ۲ و ۳ ۱۰۲۰ مذکور است دچار خطر مرگ گشته و مفقود شده و یا در طیاره بوده و طیاره مفقود شده باشد وقتی می‌توان حکم موت فرضی او را صادر نمود که پنج سال از تاریخ دچار شدن به خطر مرگ بگذرد بدون این که خبری از حیات مفقود رسیده باشد.

توضیح واژگان

طیاره یعنی وسیله نقلیه هوارو.

پیشینه

مفاد این ماده، از قانون مدنی آلمان اقتباس شده است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

چنانچه قانونگذار، حکم موردی را که غایب مفقودالاثر، در معرض خطر مرگ قرارداده؛ مشخص ننموده باشد؛ باید برابر با معیار مندرج در این ماده، و دلالت عرف عمل نموده که البته عواملی نظیر سن، شرایط جسمی و وضعیت سلامت غایب، محل حادثه و شدت آن، موردبررسی قرارخواهدگرفت.

اگر کسی در نتیجه‌ی سیل و زلزله، دچار خطر مرگ گشته؛ و مفقود شده؛ وقتی می‌توان حکم موت فرضی او را صادر نمود؛ که پنج سال از تاریخ دچار شدن به خطر مرگ بگذرد؛ بدون این که خبری از حیات مفقود، رسیده باشد.

مفاد این ماده، اماره قانونی محسوب گردیده؛ و در تعارض با اماره قضایی، اماره قضایی مقدم است.

سوابق فقهی

ملاک صدور حکم موت فرضی، سپری شدن مدتی از غیبت وی بوده؛ که عادتاً در چنین مدتی، شخص زنده نمی ماند.

رویه های قضایی

دادنامه شماره 190/22 مورخه 25/3/1370 شعبه 22 دیوان عالی کشور، رد دعوی با استناد به ماده 1020 قانون مدنی را، صحیح ندانسته؛ و موضوع مطروحه را، قابل انطباق با قسمت صدر ماده 1022 همان قانون می داند.

مذاکرات تصویب

وزیر عدلیه معتقدبود که مفقود شدن طیاره، خطر مرگ محسوب نمی گردد؛ و فقط سقوط آن را، باید مشمول حکم این ماده دانست.

مصادیق و نمونه ها

اگر خودرویی در دره ای عمیق، سقوط نموده؛ و راننده برای فرار از محاکمه، متواری و مفقود گردد؛ و تا پنج سال از گذشت این حادثه، از او خبری نشده باشد؛ حکم موت فرضی وی، صادرخواهدشد.