بخت منتج اخلاقی و حقوق کیفری

بخت منتج اخلاقی و حقوق کیفری نام مقاله ای از رحیم نوبهار و محمدرضا خط شب است که در دوره شش شماره یک فصلنامه علمی حقوق تطبیقی دانشگاه مفید منتشر شده است.

چکیده

بخت اخلاقی مفهومی نو در فلسفۀ‌ اخلاق است که ارزیابیهای متداول اخلاقی را به چالش می‌کشد. شهود اخلاقی انسانها حکم می‌کند که افراد تنها در قبال امور تحت کنترلشان مورد ارزیابی قرار گیرند؛ این در حالی‌ است که نتایج اعمال افراد با آنکه در کنترل آنان نیست، در قضاوتهای اخلاقی مؤثر است. این مسئله در حقوق کیفری به این پرسش دامن زده است که: آیا افراد در برابر نتایجی که کنترلی بر آن نداشته‌اند، مسئولند؟ موافقان تأثیر بخت منتج اخلاقی به دنبال تئوریزه کردن رویه‌های موجود قوانین کیفری مبنی بر دخالت نتیجه در تعیین میزان مسئولیت هستند. مخالفان، اما در پی آن‌اند که موضوعیت داشتن نتیجه در تعیین مسئولیت کیفری را نفی کنند و کسانی که اعمال یکسان انجام داده‌اند، اما نتیجۀ عملشان – بنا بر بخت - متفاوت بوده را شایستۀ کیفر یکسانی بدانند. این مقاله با مروری بر اهم استدلالهای موافقان و مخالفان تأثیر بخت اخلاقی، بازتابهای هریک از این دو دیدگاه را در مسائل بنیادین حقوق کیفری تحلیل نموده است.

کلیدواژه‌ها

• بخت اخلاقی
• مسئولیت کیفری
• مجازات
• سزاواری
• شایستگی