ماده ۲۹۳ قانون مجازات اسلامی

هرگاه فردی مرتکب جنایت عمدی گردد لکن نتیجه رفتار ارتکابی، بیشتر از مقصود وی واقع شود، چنانچه جنایت واقع شده، مشمول تعریف جنایات عمدی نشود، نسبت به جنایت کمتر، عمدی و نسبت به جنایت بیشتر، شبه عمدی محسوب می شود، مانند آنکه انگشت کسی را قطع کند و به سبب آن دست وی قطع شود و یا فوت کند که نسبت به قطع انگشت عمدی و نسبت به قطع دست و یا فوت شبه عمدی است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

این ماده در مقام توضیح حالتی از جنایات عمدی است که در آن مرتکب قصد رفتاری همچون ضرب و جرح به دیگری را دارد اما نتیجه ای که از رفتار او حاصل می شود بیش از انتظار او است. در برخی از نظامات حقوقی خارجی به این حالت « تجاوز از قصد» گفته شده است. بطور خلاصه باید گفت طبق ماده فوق چنناچه مرتکب خواهان وقوع نتیجه مشخصی از عمل خود باشد اما نتیجه ای بیشتر از آن دریافت کند، باید نسبت به نتیجه بیشتر عمل وی را شبه عمدی دانست. چرا که مرتکب قصد جنایات بیشتر را نداشته است. مگر اینکه بتوان چنین عملی را مشمول جنایات عمدی دانست. در این حالت گروهی چنین استدلال کرده اند که با توجه به عمدی بودن ضربات وارده از یک سو و امکان پذیر بودن پیش بینی نتایج از سوی دیگر، باید مرتکب را مسئول اعمال خوش فرض کرد. همچنین بنظر می رسد با توجه به اطلاق این ماده،حالتی را که مرتکب احتمال وقوع نتیجه شدید تر را میداده است باید مشمول دانست. عبارت « چنانچه جنایت واقع شده، مشمول تعریف جنایات عمدی نشود» نیز چنین احتمالی را تقویت می کند. گروهی نیز معتقدند تحت هیچ شرایطی نباید مرگ بزه دیده را مصداق چنین ماده ای دانست.