ماده ۳۴۴ قانون مجازات اسلامی

اگر پس از اقامه قسامه و پیش از صدور حکم، دلیل معتبری بر خلاف قسامه یافت شود و یا فقدان شرایط قسامه اثبات گردد، قسامه باطل می‌ شود و چنانچه بعد از صدور حکم باشد موضوع از موارد اعاده دادرسی است.

توضیح وازگان

مراد از حکم در عبارت «چنانچه بعد از صدور حکم باشد» حکم قطعی و غیر قابل تجدید نظر است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

این ماده که از ابداعات قانون جدید بوده و به سقوط تصمیم قضایی در صورت احراز بی اعتباری قسامه در هر یک از مراحل دادرسی اشاره دارد، در خصوص حصول دو حالت پس از اقامه قسامه تاکید نموده است. حالت نخست یافت شدن دلیلی بر خلاف قسامه بوده و حالت دوم عبارت است از احراز فقدان شرایط قسامه.همچنین به موجب ماده چنانچه این شرایط بعد از صدور حکم حاصل شوند، باید موضوع را از موارد اعاده دادرسی تلقی کرد. به عنوان مثال اگر بعد از اقامه قسامه دو نفر شهادت دهند که متهم در زمان ارتکاب جرم زندانی یا بیمار بوده است، باید آن را از موارد سقوط قسامه با بینه تلقی کرد.

عده ای از ظاهر ماده فوق چنین استنباط نموده اند که قسامه را باید اماره ای نسبی دانست. بدین معنا که خلاف قسامه قابل اثبات است. در این خصوص میان حقوقدانان اختلاف نظراتی وجود دارد. همچنین در صورت ثبوت فساد قسامه پیش از اقامه آن، اقدام به اجرای آن از سوی قاضی مجاز نمی باشد.

سوابق فقهی

برخی از فقها معتقدند چنانچه بعد از اجرای قسامه دلایلی مبنی بر خلاف واقع بودن قسامه احراز شود، در این صورت باید قسامه را باطل دانسته و دیه ی اخذ شده را نیز مسترد نمود. در فرض قصاص متهم نیز، قسم خورندگان محکوم به پرداخت دیه می شوند.