ماده ۵۱۸ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)

هرگاه شخصی بنا یا دیواری را بر پایه محکم و با رعایت مقرراتی که در استحکام بنا و ایمنی لازم است احداث نماید لکن به علت حوادث پیش ‌بینی نشده، مانند زلزله یا سیل، سقوط کند و موجب آسیب گردد، ضامن نیست و چنانچه دیوار یا بنا را به سمت ملک خود احداث نماید که اگر سقوط کند طبعاً در ملک خود، سقوط می‌ کند لکن اتفاقاً به سمت دیگری سقوط نماید و موجب آسیب گردد، ضامن نیست.

توضیح واژگان

گروهی معتقدند «پایه محکم» در این ماده فاقد معیاری برا شناسایی است. 698160

نکات توضیحی تفسیری دکترین

سقوط دیوار را می توان در سه حالت متصور شد:

1- سقوط به سمت ملک صاحب دیوار باشد و موجب تلف گردد.

2-سقوط به سوی ملک دیگری باشد.

3-سقوط به سوی معبر یا مکانی دیگر باشد.712512

بنظر می رسد اخذ خسارت بر اساس این ماده منوط به اثبات وجود رابطه سببیت میان خراب شدن بنا و ورود خسارت است.698152 در غیر این صورت تقصیری بر مالک دیوار نیست. چرا که وقتی دیوار در محل مباح یا به اذن مالک یا در ملک صاحب آن ساخته شده باشد، در نگاه عرف احتمال سقوط آن ورود ضرر به دیگران وجود نداشته است.2730744لذا در صورتی که صاحب دیوار یا شخص دیگر در ایجاد خسارت فاقد نقش باشد، بر اساس اصل برائت ضمان را باید منتفی دانست.712524 اما این ضمان به صرف تعدی به ملک دیگر قابل تحقق است.712520 لذا اگر کسی دیواری را به سمت ملک خود بسازد و طبعاً نیز لازمه سقوط، وقوع آن در ملک خود فرد باشد اما به دلایل اتفاقی به سمتی دیگر سقوط کند،نباید مالک را ضامن دانست.1719240

عده ای مقررات این ماده را منحصر به احداث بنا یا دیوار در ملک خود فرد ندانسته و چنانچه این اقدامات در مکانی دیگر رخ دهد نیز حوادث ناشی از آن مشمول مقررات همین ماده خواهد بود.1425164

رویه قضایی

به موجب نظر کمیسیون در یکی از نشست های قضایی، در فرضی که عده ای در کنار دیوار آجری در حال استراحتند و بر اثر وزش شدید باد، دیوار مذبور خراب شده و منجر به فوت این افراد شود، با توجه به لزوم رسیدگی به موضوع و نیز جلب نظر کارشناسان در این خصوص و احراز وجود یا عدم وجود تمکن بر اصلاح دیوار و یا سهل انگاری در وقوع حادثه، مالک را باید ضامن دانسته و او را مسئول پرداخت دیه تلقی نمود.712520

انتقادات

گروهی بر این باورند که نباید زلزله را یک حادثه غیر قابل پیش بینی تلقی کرد که حوادث ناشی از آن موجب ضمان سازنده نیست. بلکه امروزه با توجه به پیشرفت های بعمل آمده در حوزه های ساخت بنا، لازم است که تمام جوانب احتیاطی برای حفظ حداکثری سازه ها در فرض وقوع زلزله به عمل آید.698160