ماده ۴۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری

ماده ۴۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری: درخواست اعاده دادرسي در مورد احكام محكوميت قطعي دادگاهها اعم از آنكه حكم مذكور به اجراء گذاشته شده يا نشده باشد در موارد زير پذيرفته مي شود : الف - كسي به اتهام قتل شخصي محكوم شود و سپس زنده بودن وي محرز گردد . ب - چند نفر به اتهام ارتكاب جرمي محكوم شوند و ارتكاب آن جرم به گونه اي باشد كه نتوان بيش از يك مرتكب براي آن قائل شد . پ - شخصي به علت انتساب جرمي محكوم شود و فرد ديگري نيز به موجب حكمي از مرجع قضائي به علت انتساب همان جرم محكوم شده باشد ، به طوري كه از تعارض و تضاد مفاد دو حكم ، بي گناهي يكي از آنان احراز گردد . ت - درباره شخصي به اتهام واحد ، احكام متفاوتي صادر شود . ث - در دادگاه صالح ثابت شود كه اسناد جعلي يا شهادت خلاف واقع گواهان ، مبناي حكم بوده است . ج - پس از صدور حكم قطعي ، واقعه جديدي حادث و يا ظاهر يا ادله جديدي ارائه شود كه موجب اثبات بي گناهي محكومٌ عليه يا عدم تقصير وي باشد . چ - عمل ارتكابي جرم نباشد و يا مجازات مورد حكم بيش از مجازات مقرر قانوني باشد .

توضیح واژگان

اعاده دادرسی را شیوه ای استثنایی دانسته اند که امکان رسیدگی مجدد به پرونده ها را فراهم می آورد. این شیوه را بایستی ناقض قاعده اعتبار امر مختوم جزایی دانست. از همین روی جهات فراهم کننده شرایط اعاده دادرسی، جهاتی خاص و حصری هستند.4721812

فلسفه و مبانی نظری ماده

پیش بینی اعاده دادرسی در نظام های دادرسی را روشی در راستای حفظ عدالت در روند رسیدگی به پرونده ها و فراهم کردن امکان کسب اطمینان نسبی از صحت آراء صادره دانسته اند. 1705416

نکات توضیحی تفسیری دکترین

به طور خلاصه می توان گفت اعاده دادرسی زمانی تجویز می شود که دلایل یا مدارکی ارائه شود که در دادرسی پیشین توجهی به آن نشده بود و یا این که با وجود توجه به این دلایل، حکمی اشتباه از سوی قاضی دادگاه در خصوص امر مطروحه صادر شده است. اعاده دادرسی را باید استثنایی بر اعتبار امر مختوم دانست. 3166024

از جمله شرایط در خواست اعاده دادرسی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- امکان اعاده دادرسی فقط از احکام قطعی وجود دارد. 4721492

2-از طریق دیوان عالی کشور صورت می گیرد.

3- فقط در خصوص احکام امکانپذیر بوده و شامل قرار ها نمی شود. 472148

به بیان دیگر در خصوص امکان اعاده دادرسی از قرار ها حکمی در قانون وجود ندارد. 3217380

  4-اجرای کامل مجازات از طریق اموری نظیر وصول مبلغ جزای نقدی یا اتمام مدت حبس یا تحمل تمام ضربات شلاق مانع از اعاده دادرسی نیست. 4721528

5- عده ای معتقدند اعاده دادرسی با توجه به مواد قانونی، صرفاً روشی است برای اعتراض به محک.میت و امکان اعتراض به برائت از طریق این شیوه وجود ندارد. 4721524

جهات اعاده دادرسی که به صورت حصری در ماده فوق مورد اشاره قرار گرفته اند، به امور موضوعی مرتبط اند نه امور حکمی. لذا امور حکمی را باید از دایره جهات اعاده دادرسی خارج دانست. 4496388

برخی از نویسندگان بیان داشته ند که صرف احراز انطباق تقاضای اعاده دادرسی با یکی از جهات اعاده دادرسی، صلاحیت رسیدگی مجدد را به مرجع صالح می دهد.4496424

بر اساس بند «الف» ماده فوق، یکی از جهات اعاده دادرسی زنده بودن فردی است که دیگری به اتهام قتل او محکوم شده است. تحقق این شرط منوط به احراز زنده بودن مقتول مورد ادعا در تاریخی است که ادعای وقوع قتل شده است. لذا اگر فرد مقتول در تاریخ درخواست اعاده دادرسی زنده نباشد، باز هم امکان اعاده دادرسی وجود دارد.4721844

در خصوص بند  «ب» ماده فوق نیز باید تأکید کرد که معاون جرم مشمول این بند نمی شود. 1891320

در خصوص بند پ ماده فوق می توان از این مثال سخن گفت که فردی در شهر تهران به قتل رسیده و جسد او در شهر قزوین یافت شود. در ادامه ممکن است دو نفر به طور جداگانه در شهرهای تهران و قزوین به اتهام قتل وی محکوم شوند. 4721868

بند «ت» ماده فوق را گروهی از موارد جدید و فاقد سابقه در قانونگذاری دانسته اند. 4721888

رویه قضایی

به موجب نظریه شماره 7/766_63/2/5 آراء صادره از سوی دادستان در خصوص دعاوی تصرف عدوانی که به دلیل عدم اعتراض قطعی شده اند، قابل اعاده دادرسی نمی باشند. 143894