زیان تورم و تلف منافع پول در خسارت تأخیر تأدیه و تطبیق با حقوق کامن‌لا و فرانسه

زیان تورم و تلف منافع پول در خسارت تأخیر تأدیه و تطبیق با حقوق کامن‌لا و فرانسه نام مقاله ای از مهدی الهویی نظری و محمدمهدی مقدادی است که در دوره هفتم شماره دوم فصلنامه علمی حقوق تطبیقی دانشگاه مفید منتشر شده است.

چکیده

درون نهاد خسارت تأخیر تأدیه دو نوع از ضررهای پولی قابل تصور است؛ یکی زیان تورم و دیگری زیان ناشی از تلف منافع پول. مطالعه قوانین کشورهای دیگر نشان می­دهد که اغلب کشورها به هر دو نوع زیان توجه دارند. اما در نظام­های بررسی شده خسارت تورم به­صورتِ مستقل مورد شناسایی قرار نمی­گیرد، بلکه تحت نظام واحد با عنوان خسارت بهره، هم خسارت تورم جبران می­شود و هم خسارت ناشی از تلف منافع پول. در نظام حقوقی کشورمان با توجه به مادّۀ 522 قانون آیین دادرسی مدنی مفهوم ضرر در خسارت تأخیر تأدیه مبتنی بر زیان تورم پول است و ضرر ناشی از تلف منافع پول جز در موارد استثنائی همچون قانون عملیات بانکی بدون ربا، مورد شناسایی قرار نگرفته است. مقاطع زمان نقض تعهد، زمان مطالبه و زمان صدور رأی در رابطه با زمان آغاز محاسبه زیان مطرح شده است. برخی نظام­های حقوقی فقط یکی از این مقاطع را اعمال می­نمایند و برخی دیگر به دادگاه اجازه می­دهند تا براساسِ امور موضوعی پرونده، چگونگی ورود زیان و کیفیت جبران خسارت، مقطعی را انتخاب نماید که خسارت به­نحوِ مطلوب­تری تدارک شود. کثرت و اهمیت بالای تعهدات پولی ضرورت پرداختن به موضوع حاضر را توجیه می­کند. در این تحقیق با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی سعی می­شود تا این فرضیه اثبات شود که خسارت تأخیر بر­اساسِ کاهش ارزش پول نه تنها نقش بازدارندگی در نقض قرارداد ندارد، بلکه تشویق کننده نیز است؛ درحالی­که خسارت تأخیر بر مبنای میانگین سود بانکی به حفظ و ثبات قراردادها کمک نموده و هزینه نقض قرارداد را بالا می­برد، به­طوری­که بدهکار ترجیح می­دهد بدهی خود را به موقع بپردازد تا آنکه مجبور باشد به نحو اخیر خسارت تأخیر پرداخت کند.

کلیدواژه‌ها

• تورم
• تلف منافع
• خسارت تأخیر تأدیه
• میانگین سود بانکی