ماده ۱۵۱ قانون مجازات اسلامی

هرگاه کسی بر اثر اکراه غیرقابل تحمل مرتکب رفتاری شود که طبق قانون جرم محسوب می شود مجازات نمی گردد. در جرایم موجب تعزیر، اکراه کننده به مجازات فاعل جرم محکوم می شود. در جرایم موجب حد و قصاص طبق مقررات مربوط رفتار می شود.

توضیح واژگان

اکراه وادار کردن فرد بر عمل یا ترک عملی است که از آن کراهت دارد به شرط انکه این وادار کردن با تهدید جانی ،مالی یا عرضی از سوی اکراه کننده همراه باشد.بنابراین فرد اکراه شده فاقد رضاست.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

برای زوال مسئولیت کیفری در نتیجه اکراه، تهدید باید غیر قانونی ،غرقابل تحمل،غیرقابل دفع و غیر قابل اجتناب باشد.همچنین باید بین جرم ارتکابی و خطری که مرتکب قصد گریز از آن را داشته ،تناسب وجود داشته باشد.همچنین مرتکب نباید قبل از ارتکاب جرم تقصیری داشته باشد که آن تقصیر منشا ایجاد اکراه شده باشد .هرچند قانون ایران در این باره ساکت است.به طورکلی اگر کسی در اثر اکراه که عادتا قابل تحمل نباشد مرتکب جرمی شود به علت فقدان عنصر معنوی جرم از مجازات معاف است.

در مورد قتل عمدی توسط اکراه شونده که موجب قصاص میشود باید گفت که این امر موید آن است که اکراه موجب زوال اراده مرتکب نیست .

در این مورد اکراه کننده به حبس ابد محکوم خواهد شد.

آنچه که موجب تحقق اکراه میگردد تهدید است نه تطمیع

تهدیدی که به حد اکراه نرسد یعنی قابل تحمل باشد میتواند از مصادیق معاونت بشمار آید

از نظر دکتر میر محمد صادقی نمیتوان اکراه کننده ایی را که خود مرتکب جرایمی حدی مانند شرب خمر یا زنا نشده است را به مجازات فاعل مستقل محکوم کرد بلکه او به عنوان معاون قابل مجازات است

سوابق فقهی

اکراه در مورد حد قوادی و محاربه و افساد فی الارض طبق نظر آیت الله موسوی اردبیلی اگر واقعا اکراه باشد ،محقق است و در همه چیز حکم اولی برداشته میشود ولی اکراه شونده باید بفهمد اکراه چیست و آن را محقق ببیند.

فقها بر این نکته تاکید دارند که کسی که میداند با رفتن به مجلسی مرتکب عمل حرامی میشود در صورت ارتکاب آن معصیت نمیتواند به اکراه یا اضطرار استناد نماید