حملات سایبری و نقض اصل عدم مداخله

عنوان	حملات سایبری و نقض اصل عدم مداخله
رشته	حقوق بین الملل
دانشجو	کیان بیگلربیگی
استاد راهنما	ابراهیم بیگ زاده
استاد مشاور	میر شهبیز شافع
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۲
دانشگاه	دانشگاه شهید بهشتی

حملات سایبری و نقض اصل عدم مداخله عنوان پایان نامه ای است که توسط کیان بیگلربیگی، با راهنمایی ابراهیم بیگ زاده و با مشاوره میر شهبیز شافع در سال ۱۴۰۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.

چکیده

امروزه تاثیر پیشرفت فناوری در زندگی روزمره افراد و در بعد وسیع تر آن یعنی ارتباطات و تعاملات دولت ها با یکدیگر قابل کتمان نیست. این پیشرفت ها از یک سو، باعث تسهیل در امور بشر، زندگی راحت تر و افزایش دموکراسی شده است، اما از سوی دیگر دارای آثار و تبعات مخربی نظیر مواجهه روزافزون دولت ها با حملات سایبری می باشد و بیشترین شکل آن ها، حملاتی می باشند که به آستانه توسل به زور نمی رسند. از این رو سوال های مطرح در این پژوهش آن است که: آیا حملات سایبری که منجر به صدمات فیزیکی نشده و به آستانه توسل به زور نمی رسند، ناقض اصل عدم مداخله می باشند؟؛ استثناهای نقض اصل عدم مداخله در حملات سایبری چیست؟؛ آیا امکان اقدام متقابل در واکنش به حملات سایبری ناقض اصل عدم مداخله وجود دارد؟؛ و دولت های محل انجام حملات سایبری، چه مسیولیتی در قبال این حملات ناقض اصل عدم مداخله دارند؟ فرضیه نگارنده این است که با توجه به این که در حال حاضر معاهده یا عرف بین المللی مختص حملات سایبری وجود ندارد، حملاتی که به آستانه توسل به زور نمی رسند را باید در چارچوب قواعد موجود حقوق بین الملل مورد بررسی قرار داد که اصل عدم مداخله می تواند چارچوب مناسبی باشد. در این راستا، یک گروه کارشناس بین المللی به دعوت مرکز عالی دفاع سایبری ناتو، اقدام به نگارش راهنمای تالین ۲ نمود که نه تنها حملات سایبری با آستانه بالا، بلکه اقدام های با آستانه پایین را نیز پوشش می دهد. کارشناسان متعهد شدند که قواعد راهنما را مطابق حقوق مورد اجماع کنونی جامعه بین المللی و دایر بر نظر خودشان، نه دیدگاه دولت هایشان تهیه کنند و هم چنین با توجه به ماهیت جامع، تجزیه و تحلیل و نتیجه–گیری آگاهانه، و ادغام نظرهای دولت ها و همتایان، که آن را به ارزشمندترین مرجع و نقطه شروع برای بحث برای چندین سال آینده و شاید بیشتر در مورد قواعد بین المللی قابل اعمال در عملیات سایبری تبدیل کرده است، نگارنده تکیه خود را در این پژوهش بر روی این راهنما و هم چنین نظرهای اخیر دولت ها می گذارد. نگارنده با روش توصیفی– تحلیلی و با مراجعه به منابع کتابخانه ای، رویه قضایی، مقاله های معتبر، نشریه های حقوقی، آرای دکترین، نظریه های اندیشمندان و اصول و قواعد حقوق بین الملل، اقدام به امکان سنجی نقض اصل عدم مداخله در پرتو حملات سایبری نموده و سوال های پژوهش را در سه فصل پاسخ داده است. درنهایت، نگارنده پس از مطالعه جامع رویه های دولت ها، باور حقوقی، رویه قضایی بین المللی و اسناد مربوط، با تکیه بر راهنمای تالین ۲ معتقد است که در زمان کنونی، این حملات باید به صورت مورد به مورد بررسی شوند. برای اثبات این که آیا اصل عدم مداخله نقض شده است یا نه، دولت هدف باید ارزیابی کند که آیا قربانی تلاش دولت دیگری برای سلب اراده آزاد خود در رابطه با اعمال حقوق حاکمیتی خود به منظور ایجاد یک نتیجه اجباری در یک موضوع ذاتا حاکمیتی یا رفتار در رابطه با آن شده است یا نه؟ هم چنین در انجام این کار، آیا شواهدی از اعمال فشار (اجبار) توسط دولت متخاصم وجود دارد یا نه؟ چنان که پاسخ سوال های پیش گفته مثبت باشد، قاعده اصل عدم مداخله بدون تردید نقض شده است.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست علامت های اختصاری ر مقدمه ز الف) بیان مسیله ز ب) اهمیت موضوع ش پ) سوال های تحقیق ص الف) سوال اصلی ص ب) سوال های فرعی ص ت) فرضیه های تحقیق ص الف) فرضیه اصلی ص ب) فرضیه رقیب ض ث) سابقه مطالعه ها و تحقیق های پیشین ض ج) ضرورت انجام تحقیق ط چ) اهداف و کاربردهای تحقیق ط ح) جدید بودن و نوآوری تحقیق ظ خ) روش تحقیق و پژوهش ظ د) سازماندهی پژوهش ظ فصل اول: بررسی چارچوب حقوقی حملات سایبری در پرتو اصل عدم مداخله

گفتار اول: مفهوم مداخله و حملات سایبری

مبحث اول: مفهوم مداخله

مبحث دوم: حملات سایبری

بند اول: مفهوم سایبر و فضای سایبر

بند دوم: مفهوم حملات سایبری

بند سوم: ویژگی های حملات سایبری

بند چهارم: طبقه بندی حملات سایبری

بند پنجم: انواع حملات سایبری

گفتار دوم: اصل عدم مداخله در حملات سایبری

مبحث اول: مفهوم اصل عدم مداخله در حملات سایبری

مبحث دوم: ماهیت اصل عدم مداخله و اعمال آن در حملات سایبری

مبحث سوم: عناصر اصل عدم مداخله

بند اول: مداخله در امور داخلی و خارجی کشور دیگر

بند دوم: اجبار

مبحث چهارم: ویژگی های اصل عدم مداخله

بند اول: دولت ها به عنوان طرف های مداخله

بند دوم: امکان مستقیم یا غیرمستقیم بودن مداخله

بند سوم: عدم لزوم ماهیت فیزیکی اعمال مداخله جویانه

بند چهارم: عدم نیاز به حصول نتیجه

بند پنجم: عدم نیاز به آگاهی

بند ششم: وجود قصد مداخله

بند هفتم: عدم اهمیت انگیزه

بند هشتم: تنوع عمل، ابزارها و فنون

مبحث پنجم: اثبات مداخله

بند اول: بررسی دامنه کارکردهای ذاتا حاکمیتی یک دولت

الف) فعالیت های شهروندان خصوصی

ب) یک نهاد ساده تجاری یا کل یک سیستم مالی

بند دوم: بررسی مرزهای رفتار اجباری

الف) عملیات سایبری برای دستکاری در انتخابات یک دولت دیگر

۱) مداخله سایبری در زیرساخت های انتخابات

۲) عملیات سایبری جهت تاثیرگذاری بر فرآیند رای دهی

ب) نفوذ سایبری به عملکرد اساسی مجلس

ج) عملیات سایبری در رابطه با زیرساخت های حیاتی کشور دیگر

د) هدف قرار دادن خدمات ضروری پزشکی

ه) اقدام های اقتصادی

بند سوم: بررسی جاسوسی

مبحث ششم: استثناهای اصل عدم مداخله

بند اول: مداخله از سوی سازمان ملل متحد

بند دوم: رضایت

بند سوم: حمایت از اتباع

بند چهارم: مداخله بشردوستانه

بند پنجم: مسیولیت حمایت

بند ششم: دفاع مشروع فردی یا جمعی

فصل دوم: اقدام متقابل در واکنش به حملات سایبری ناقض اصل عدم مداخله

گفتار اول: اقدام های متقابل در چارچوب حملات سایبری

مبحث اول: مفهوم اقدام متقابل

مبحث دوم: تمایز واژگانی

بند اول: اقدام های تلافی جویانه

بند دوم: خودیاری

بند سوم: مقابله به مثل

بند چهارم: توصیه ها و تدبیرهای شورای امنیت

بند پنجم: ضرورت

گفتار دوم: اقدام های متقابل علیه حملات سایبری ناقض اصل عدم مداخله

مبحث اول: شروط حاکم بر توسل به اقدام های متقابل

بند اول: واکنشی بودن

بند دوم: درخواست توقف نقض تعهد و اطلاع رسانی

بند سوم: موقتی بودن

بند چهارم: عدم امکان توسل به اقدام های متقابل در زمان اقامه دعوا نزد دادگاه یا دیوان

بند پنجم: قهری نبودن

بند ششم: تناسب

مبحث دوم: مبتکر و هدف اقدام های متقابل

بند اول: کشور بودن

بند دوم: اقدام های متقابل از سوی دولت آسیب دیده

بند سوم: کمک یا مساعدت ثالث در اقدام های متقابل

بند چهارم: اهداف مکانی اقدام های متقابل

بند پنجم: تاثیر اقدام های متقابل بر اشخاص ثالث

بند ششم: هدف از اقدام های متقابل

مبحث سوم: محدودیت های اقدام های متقابل

بند اول: تعهدات اساسی حقوق بشر

بند دوم: اقدام های تلافی جویانه

بند سوم: قاعده آمره

بند چهارم: مصونیت دیپلماتیک و کنسولی

بند پنجم: معاهدات

فصل سوم: وظیفه مراقبت مقتضی دولت ها در جلوگیری از حملات سایبری ناقض اصل عدم مداخله

گفتار اول: مراقبت مقتضی در حملات سایبری

مبحث اول: مفهوم مراقبت مقتضی

مبحث دوم: ماهیت مراقبت مقتضی

گفتار دوم: تحقق وظیفه مراقبت مقتضی در راستای حملات سایبری ناقض اصل عدم مداخله

مبحث اول: طرفین اصل مراقبت مقتضی

بند اول: کشور سرزمینی

بند دوم: بازیگران غیردولتی

بند سوم: اعمال فراسرزمینی

بند چهارم: دولت ترانزیتی

بند پنجم: عملیات راه اندازی نشده

بند ششم: کمک یا مساعدت به عملیات سایبری

مبحث دوم: شروط تحقق مراقبت مقتضی

بند اول: آگاهی

بند دوم: تحقق آسیب

بند سوم: نقض تعهد قبلی

بند چهارم: عدم نیاز به حصول نتیجه

مبحث سوم: امکان سنجی مراقبت مقتضی درچارچوب پیشگیرانه بودن

بند اول: پیشگیری بر اساس معیار معقول بودن

بند دوم: وضع قوانین و اقدام های هنجاری داخلی

بند سوم: حفاظت از زیرساخت های سایبری

بند چهارم: اطلاع رسانی، تحقیق و مجازات

بند پنجم: اصل ارزیابی پیامدهای زیست محیطی

بند ششم: اقدام های متقابل

نتیجه گیری

منابع

I فارسی

II خارجی

کلیدواژه ها

• فضای سایبر
• حملات سایبری
• اصل عدم مداخله
• راهنمای تالین ۲
• استثناهای نقض اصل عدم مداخله
• مراقبت مقتضی
• اقدام متقابل