ماده ۵۱۹ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)

هرگاه دیوار یا بنایی که بر پایه استوار و غیرمتمایل احداث شده است در معرض ریزش قرار گیرد یا متمایل به سقوط به سمت ملک دیگری یا معبر گردد اگر قبل از آنکه مالک تمکن اصلاح یا خراب‌ کردن آن را پیدا کند ساقط شود و موجب آسیب گردد، ضمان منتفی است مشروط به آنکه به‌ نحو مقتضی افراد در معرض آسیب را از وجود خطر آگاه کرده باشد. چنانچه مالک با وجود تمکن از اصلاح یا رفع یا آگاه ‌سازی و جلوگیری از وقوع آسیب، سهل ‌انگاری نماید، ضامن است. تبصره ـ هرگاه دیوار یا بنایی که ساقط شده متعلق به صغیر یا مجنون باشد ولی او ضامن است و اگر بنای مذکور از بناهای عمومی ‌و دولتی باشد، متولی و مسؤول آن ضامن است.

پیشینه

ماده 350 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1370) سابقاً در این خصوص وضع شده بود.2574752

نکات توضیحی تفسیری دکترین

این ماده را یکی از مصادیق وقوع جنایت به سبب ترک فعل تلقی کرده اند.726836 موضوع جرم مورد بحث در این ماده نیز ضمانت صاحب بنا در قبال تلف ناشی از ریزش دیوار به دلیل امتناع از تعمیر و اصلاح آن است.1963000 علت ضامن بودن مالک نیز تعدی و یا تفریط او می باشد.712536 عنصر مادی این جرم نیز سقوط دیوار به دلیل ترک فعل متصرف در راستای ترمیم آن است. لذا اگر فردی اقدامی در راستای تعمیر دیوار به عمل آورد و همان اقدام موجب سقوط دیوار شود، مورد مشمول مقررات این ماده نخواهد بود.1425168 بهر حال ملاک تحقق جرم، احراز تقصیر مالک ست.712544 البته گروهی نیز این ماده را از مصادیقی دانسته اند که تقصیر در آن مفروض است.743732

در هر حال شرایط تحقق ضمان در این ماده را می توان بدین شرح بیان نمود:

1-مایل شدن دیوار به سوی ملک دیگری یا معبر عام

2-تمکن اصلاح دیوار توسط صاحب آن1425176

گروهی نیز کاستیها ی شخصی مالک -نظیر ناتوانی وی از پرداخت هزینه های دفع ضرر- را عاملی برای معافیت وی از جبران خسارت نمی دانند.2730748

عنصر معنوی این جرم را نیز باید همان بی مبالاتی و سهل انگاری دانست که در سایر جرایم غیر عمدی نیز نیازمند احراز است.1425172

سوابق فقهی

در این خصوص میان فقها چند دیدگاه وجود دارد:

1- صاحب دیوار به هیچ وجه مسئول نیست. زیرا در ساخت دیوار مرتکب قصور نشده است.

2-خرابی دیوار پیش از قدرت مالک بر اصلاح آن، مانع مسئولیت مالک است.

3-با انحراف دیوار تعدی آغاز شده و لذا از این لحظه است که دیگر تفاوتی میان این مالک و مالکی که دیواری را کج بنا نهاده وجود ندارد.712532

برخی از فقها بیان کرده اند که اگر دیواری کج پس از علم به کج شدن و توانایی اصلاح دیوار از سوی مالک خراب شده یا مایل به مسیر عبور مردن شود، وی ضامن است و در غیر اینصورت و در فرض فقدان برخی از این قیود، نباید او را ضامن دانست.4059332