مسیولیت مدنی متصدی حمل و نقل ترکیبی بر اساس کنوانسیون 1980 سازمان ملل متحد و مقایسه آن با حقوق ایران

عنوان	مسیولیت مدنی متصدی حمل و نقل ترکیبی بر اساس کنوانسیون ۱۹۸۰ سازمان ملل متحد و مقایسه آن با حقوق ایران
رشته	حقوق خصوصی – حقوق حمل و نقل
دانشجو	محمدرضا کامیار
استاد راهنما	محمد عیسایی تفرشی
استاد مشاور	سیدمصطفی محقق داماد، ربیعا اسکینی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۸۶
دانشگاه	دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ارتش

مسیولیت مدنی متصدی حمل و نقل ترکیبی بر اساس کنوانسیون ۱۹۸۰ سازمان ملل متحد و مقایسه آن با حقوق ایران عنوان رساله ای است که توسط محمدرضا کامیار، با راهنمایی محمد عیسایی تفرشی و با مشاوره سید مصطفی محقق داماد و ربیعا اسکینی در سال ۱۳۸۶ و در مقطع دکتری دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ارتش دفاع گردید.

چکیده

حمل و نقل ترکیبی عبارتست از حمل و نقل کالا از مبداء تا مقصد با استفاده از حد اقل دو نوع وسیله حمل متفاوت . در این رساله، مسیولیت متصدی حمل و نقل ترکیبی بر اساس کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد حمل و نقل ترکیبی بین المللی مصوب ۱۳۸۰ تجزیه و تحلیل شده و احکام آن با حقوق ایران (مقررات داخلی ومقررات بین المللی) مقایسه گردیده است .حاصل مقایسه این است که از دیدگاه حقوقی، اصول و قواعد حاکم بر مسیولیت متصدی حمل و نقل بین المللی ترکیبی، دارای تشابهاتی با حقوق داخلی ایران (شامل قانون مدنی، قانون تجارت و قانون دریایی) و حقوق بین المللی ایران (شامل کنوانسیون های حمل و نقل تک نوعی که ایران به آنها ملحق شده و جزء قوانین ایران محسوب می شود (می باشد، در عین حال تفاوت هایی نیز وجود دارد. این اصول و قواعد را می توان به طور خلاصه به شرح زیر بیان کرد: ۱– در کلیه مقررات مورد مطالعه، با اثبات وقوع ضرر توسط مدعی زیان، تقصیر متصدی حمل و نقل در وقوع ضرر، مفروض است. ۲– با توجه به فرض قانونی بالا، در کلیه مقررات مورد مطالعه، متصدی حمل و نقل اگر مدعی معافیت خود باشد، باید عدم مسیولیت خود را ثابت کند. ۳– در کلیه مقررات مورد مطالعه، در صورتی که متصدی حمل و نقل، مسیول قلمداد شود، مکلف به جبران خسارت می شود، لیکن طبق مقررات کنوانسیون حمل و نقل ترکیبی و مقررات بین المللی ایران میزان خسارت پرداختی به مبلغ معینی محدود شده است. البته طرفین قرارداد حمل و نقل حق دارند میزان مسیولیت متصدی حمل و نقل را افزایش دهند، لیکن در مقررات داخلی ایران در باره میزان مسیولیت متصدی حمل و نقل محدودیتی وجود ندارد و متصدی حمل و نقل مکلف است همه خسارت وارده را پرداخت کند. البته طرفین قرارداد حمل و نقل حق دارند میزان مسیولیت متصدی حمل و نقل را محدود نمایند. ۴– در مقررات کنوانسیون حمل و نقل ترکیبی و مقررات داخلی ایران، مسیولیت متصدی حمل و نقل از لحظه دریافت کالا در مبداء آغاز و تا لحظه تسلیم آن به گیرنده، در مقصد ادامه دارد، اما در مقررات بین المللی ایران، علی رغم اینکه کار تحت اختیار متصدی حمل و نقل می باشد، مسیولیت او تابع مقررات بین المللی نمی باشد، بلکه تابع مقررات کلی می باشد. ۵– در همه مقررات حاکم بر حمل و نقل، بجز مقررات راجع به حمل و نقل در قانون مدنی ایران، دعاوی ناشی از قرارداد حمل و نقل، پس از مدتی مشمول مرور زمان می شود. با توجه به همگونی حقوقی فراوان میان مقررات کنوانسیون حمل و نقل ترکیبی و حقوق ایران و به–دلیل اینکه از نظر اقتصادی و بازرگانی، کشور ایران سالیانه قسمت مهمی از نیازهای خود را از سایر کشورها وارد می کند و در عرصه حمل و نقل، بیشتر مشتری و نیازمند خدمات حمل و نقل تلقی می–شود، لذا شایسته است مقرراتی که به خوبی از منافع کشور ما در مقابل متصدیان حمل و نقل، از جمله متصدیان حمل و نقل ترکیبی، حمایت کند وضع شود. به همین دلیل و برای برخورداری از مقرراتی جامع تر در زمینه حمل و نقل، الحاق دولت ایران به کنوانسیون حمل و نقل ترکیبی بین المللی ضروری به نظر می رسد.

ساختار و فهرست رساله

فهرست مطالب عنوان صفحه مقدمه

فصل یکم – کلیات

مبحث یکم – سیر تحول روش های حمل و نقل کالا

گفتار اول – بررسی تاریخی تدوین مقررات حاکم بر حمل و نقل

گفتار دوم – تنوع گریزناپذیر روش های حمل کالا

گفتار سوم – مقررات حاکم بر انواع حمل و نقل

گفتار چهارم – ضرورت وجود مقررات حمل و نقل ترکیبی

گفتار پنجم – تدوین کنوانسیون بین المللی برای حمل و نقل ترکیبی

مبحث دوم – مقررات حاکم بر حمل و نقل در حقوق ایران

گفتار اول – مقررات عمومی حاکم بر حمل و نقل

الف – قانون مدنی

ب – قانون تجارت

۱– مقایسه احکام مقرر در قانون مدنی و قانون تجارت در مورد متصدی حمل و نقل

۲– تعارض احتمالی میان قانون مدنی و قانون تجارت

ج – قانون دریایی ایران مصوب ۱۳۴۳

د – قانون تعیین حدود مسیولیت های شرکت های هواپیمایی ایرانی در پروازهای داخل کشور

گفتاردوم – مقررات خاص حاکم بر انواع حمل و نقل بین المللی ایران

الف– کنوانسیون یکنواخت کردن بعضی از مقررات مربوط به بارنامه ها مصوب ۱۹۲۴

ب– کنوانسیون مقررات یکنواخت مربوط به قرارداد حمل و نقل بین المللی کالا با راه آهن مصوب ۱۹۶۵

ج – کنوانسیون راجع به متحدالشکل کردن برخی مقررات مربوط به حمل ونقل بین–المللی هوایی مصوب ۱۹۲۹

د – کنوانسیون قرارداد حمل و نقل بین المللی کالا از طریق جاده مصوب ۱۹۵۶

مبحث سوم – تعاریف و اصطلاحات کنوانسیون حمل و نقل ترکیبی

گفتار اول – حمل و نقل ترکیبی

الف– حمل و نقل ترکیبی بین المللی

ب – قرارداد حمل و نقل ترکیبی

ج – سند حمل و نقل ترکیبی

۱– دلیل وجود قرارداد حمل

۲– دلیل دریافت کالا

۳– سند مالکیت کالا

گفتار دوم – طرفین قرارداد حمل و نقل

الف– متصدی حمل و نقل ترکیبی

– مفهوم تصدی

ب– فرستنده کالا

ج– گیرنده کالا

گفتار سوم – سایر اصطلاحات

الف– کالا

ب– کنوانسیون بین المللی

ج – قانون ملی آمره

د – نوشته

مبحث چهارم – قلمرو اجرای کنوانسیون حمل و نقل ترکیبی

گفتار اول – قلمرو حقوقی کنوانسیون

– خروج از کنوانسیون

گفتار دوم – قلمرو جغرافیایی کنوانسیون

فصل دوم – بررسی مسیولیت مدنی متصدی حمل و نقل ترکیبی

مبحث یکم – مبنای مسیولیت مدنی متصدی حمل و نقل

گفتار اول – مبنای مسیولیت مدنی

الف– مبنای مسیولیت مدنی متصدی حمل و نقل در کنوانسیون حمل و نقل ترکیبی

ب – مبنای مسیولیت مدنی متصدی حمل و نقل در حقوق داخلی ایران

۱– قانون مدنی

۲– قانون تجارت

۳– قانون دریایی

ج – ماهیت تعهد متصدی حمل و نقل ۵۹

– ماهیت تعهد متصدی حمل و نقل در کنوانسیون حمل و نقل ترکیبی بین المللی ۶۰

– ماهیت تعهد متصدی حمل و نقل در حقوق ایران

گفتار دوم – مبنای مسیولیت مدنی متصدی حمل و نقل ترکیبی ناشی از فعل خدمه و نمایندگان

گفتار سوم – مبنای مسیولیت مدنی خدمه و نمایندگان متصدی حمل و نقل ترکیبی

الف– طرح دعوا علیه نمایندگان و خدمه متصدی حمل و نقل

ب– استفاده از حق تحدید مسیولیت

گفتار چهارم – معافیت متصدی حمل و نقل از مسیولیت

الف – معافیت متصدی حمل و نقل در کنوانسیون حمل و نقل ترکیبی

۱– وقوع خسارت خارج از دوره مسیولیت

۲– انجام اقدامات پیشگیرانه

ب– معافیت متصدی حمل و نقل در حقوق ایران

۱– قانون مدنی

۲– قانون تجارت ۷۸

– قانون دریایی

مبحث دوم – دوره زمانی متصدی حمل و نقل ترکیبی

گفتار اول – کنوانسیون حمل و نقل ترکیبی

گفتاردوم – حقوق ایران

الف – قوانین عمومی حمل و نقل ایران ۸۱

– قانون مدنی

۲– قانون تجارت

ب– مقررات خاص حمل و نقل ایران

گفتارسوم – آغاز مسیولیت متصدی حمل و نقل در مورد حمل کانتینری

مبحث سوم – میزان مسیولیت مدنی متصدی حمل و نقل ترکیبی

گفتاراول – مقررات کلی

الف – اثر قرارداد در میزان مسیولیت

۱– شرط عدم مسیولیت

۲– شرط تحدید مسیولیت

۳– شرط کیفری (وجه التزام)

۴– تفاوت های شرط تحدید مسیولیت با شرط کیفری (وجه التزام)

ب– اثر قانون در میزان مسیولیت

۱– عدم مسیولیت به حکم قانون

۲– تحدید مسیولیت به حکم قانون

۳– شرط کیفری (وجه التزام) به حکم قانون

گفتار دوم – میزان مسیولیت مدنی در حمل و نقل

الف – مقررات حقوق ایران

۱– مقررات عمومی حقوق ایران

۱) قانون مدنی

۲) قانون تجارت

۲– مقررات خاص حمل و نقل ایران

ب میزان مسیولیت متصدی حمل و نقل در کنوانسیون حمل و نقل ترکیبی

۱– معیار محاسبه

۲– حق برداشت ویژه

۳– نحوه محاسبه میزان مسیولیت در حمل کانتینری

گفتار سوم – افزایش میزان مسیولیت متصدی حمل و نقل

الف – افزایش میزان مسیولیت مبتنی بر قرارداد

ب – افزایش میزان مسیولیت مبتنی بر قانون

۱– تقصیر عمدی

۲– تقصیر سنگین

۳– تقلب

گفتار چهارم– فلسفه وضع شرط تحدید مسیولیت در مقررات حاکم بر حمل ونقل بین المللی

گفتار پنجم – جایگاه شرط تحدید مسیولیت در حقوق اسلامی

گفتار ششم – اجتماع اسباب و تجزیه خسارت

الف – مقررات عمومی حقوق ایران

ب – اجتماع اسباب در حمل و نقل

۱– حکم اجتماع اسباب در کنوانسیون حمل و نقل ترکیبی

۲– حکم اجتماع اسباب در مقررات داخلی و بین المللی ایران راجع به حمل و نقل

فصل سوم – دعوای جبران خسارت

مبحث یکم – طرفین دعوای جبران خسارت

گفتار اول – خواهان دعوای جبران خسارت

الف – خواهان در دعوای مبتنی بر قرارداد

۱– فرستنده کالا

۲– گیرنده کالا

۳– خریدار کالا پس از تخلیه آن

۴– نمایندگان و بیمه گران

ب – خواهان در دعوای مبتنی بر شبه جرم

گفتار دوم – خوانده در دعوای جبران خسارت

الف – خوانده در دعوای مبتنی بر قرار داد

ب – خوانده در دعوای مبتنی بر شبه جرم

۱– متصدی حمل

۲– حمل کننده واقعی

۳– خدمه و نمایندگان متصدی حمل

مبحث دوم – اثبات دعوای جبران خسارت

گفتار اول – آنچه خواهان باید ثابت کند

الف – اثبات سمت

ب– اثبات وجود قرارداد

ج – اثبات وقوع ضرر

د – اثبات تقصیر متصدی حمل و نقل

۱– مقررات کنوانسیون حمل و نقل ترکیبی

۲– مقررات حقوق ایران

۱) مقررات عمومی حقوق ایران

۲) مقررات بین المللی ایران در مورد حمل و نقل

هر – اثبات میزان خسارت

گفتار دوم – آنچه خوانده باید ثابت کند

الف – اثبات علت خسارت

ب – اثبات علت معاف کننده

گفتار سوم – روش اثبات وقوع ضرر

الف– روش اثبات وقوع ضرر در کنوانسیون حمل و نقل ترکیبی

۱– فرض وقوع خسارت

۲– اماره تحویل کالا منطبق با سند حمل

۳– تاخیر در تحویل کالا ۱۳۸

– اماره به نفع فرستنده کالا

ب – روش اثبات وقوع ضرر در حقوق ایران

۱– مقررات عمومی حقوق ایران

۲– مقررات خاص حاکم بر حمل و نقل

(۱) فرض وقوع خسارت

(۲) صدور سند حمل مشروط

(۳) ضمانتنامه صدور سند حمل غیر مشروط

مبحث سوم – رسیدگی به دعوای جبران خسارت

گفتار اول – مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای جبران خسارت

الف – کنوانسیون حمل و نقل ترکیبی

۱– دادگاه های دادگستری

۲– مراجع داوری

گفتار دوم – مهلت اقامه دعوای جبران خسارت

الف – جایگاه مرور زمان در حقوق ایران

۱– مرور زمان دعاوی مدنی

۱) ماهیت مرور زمان دعاوی مدنی

۱–۱) مرور زمان شکلی

۱–۲) مرور زمان ماهوی (ذاتی)

۲) مبانی مرور زمان دعاوی مدنی

۲–۱) مبانی مرور زمان شکلی

۲–۲) مبانی مرور زمان ماهوی (ذاتی)

۳) سقوط مرور زمان

۴) مرور زمان مدنی در حقوق ایران

۵) مرور زمان مدنی در فقه اسلامیه

۵–۱) مرور زمان شکلی

۵–۲) مرور زمان ماهوی (ذاتی)

۶) موقعیت و جایگاه قانونی مرور زمان مدنی در حقوق فعلی ایران

۶–۱) مرور زمان مسقط دعوا

۶–۲) مرور زمان مسقط حق

۷) اماره اسقاط حق

۷–۱) عدم اقدام

۷–۲) ضرر و حرج

۷–۳) تفاق عقلاء ۱۶۰

– مرور زمان دعاوی تجاری

۳– مرور زمان در دعاوی خارجی

۴– مرور زمان دعاوی کیفری

ب – مرور زمان طرح دعوای خسارت در کنوانسیون حمل و نقل ترکیبی

ج– مرور زمان طرح دعوای خسارت طبق قوانین ایران

۱– مقررات عمومی حقوق ایران

۱) قانون مدنی

۲) قانون تجارت

۲– مقررات خاص حاکم بر حمل و نقل ایران

د– تمدید مرور زمان

ها– قطع مرور زمان

گفتار سوم – آیین رسیدگی به دعوای جبران خسارت

الف – مقررات شکلی

ب– مقررات ماهوی (ذاتی) ۱۶۸ ج – ادله اثباط دعوی

۱– خصوصیات شکلی

۲– خصوصیات ماهوی

نتیجه گیری

پیشنهاد

ضمیمه: متن انگلیسی کنوانسیون حمل ونقل ترکیبی بین المللی سازمان ملل متحد مصوب –۲۴ مه۱۹۸۰

فهرست منابع و مآخذ

چکیده انگلیسی

کلیدواژه ها

• متصدی حمل
• حمل و نقل کالا
• حمل و نقل ترکیبی
• کنواسیون
• تحدید مسوولیت
• تقصیر