قانون اساسی پویا: تاریخچه و رویکردها

قانون اساسی پویا: تاریخچه و رویکردها نام مقاله‌ای از فایقه چلبی، سید حسین ملکوتی هشتجین، محمدرضا مجتهدی و آیت مولائی است که در دوره 24 شماره 75(تابستان 1401) فصلنامه علمی پژوهش حقوق عمومی منتشر شده است.

چکیده

قانون اساسی می‌بایست سمبل پویایی و انعطاف‌پذیری در مواجهه با چالش‌های نوپدید اجتماعی باشد. در اغلب قوانین اساسی دنیا امکان اصلاح قانون اساسی از طریق بازنگری رسمی پیش‌بینی شده است. با این وجود دشواری فرآیند اصلاحات رسمی، دموکراسی‌های مشروطه‌گرا را به این رویکرد رهنمون شده است که بازنگری قانون اساسی به طریق رسمی نمی‌تواند تنها راه نیل به هدف مطلوب یعنی همراهی قانون اساسی با اقتضائات جامعه و مطالبات سیاسیون، احزاب و مردم از قانون اساسی باشد. در این خصوص در ادبیات حقوق اساسی دو رویکرد منشاگرایی و پویایی شایان توجه است. مناقشه میان منشاگرایان و حامیان قانون اساسی پویا حاکی از آن است که قوانین اساسی غیر از فرآیند اصلاحات رسمی از طرق دیگر نیز قابل بازبینی و تغییر است. در این نوشتار مفهوم و مبانی قانون اساسی پویا بعنوان یک نظریه نو در عرصه نظریات قانون اساسی، حدود تعامل قانون اساسی پویا در مواجهه با قانون اساسی منشاگرا، نسبت قانون اساسی پویا با مشروعیت نظام سیاسی و تقابل یا تعامل آن با حاکمیت قانون بررسی شده است. هدف اصلی این مقاله آن است که با بررسی ابعاد و چالش‌های موضوع پیش‌رو، زمینه تحقیقات بعدی و بومی‌سازی نظریه حاضر را جهت رفع نارسایی‌های قانون اساسی ایران در مواجهه با چالش‌های روز قانون اساسی فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها

• قانون اساسی پویا
• بازنگری
• انعطاف‌پذیری
• منشاگرایی
• حاکمیت قانون
• مشروعیت 

اصطلاحات تخصصی

• قانون اساسی پویا
• حاکمیت قانون
• منشاگرایی
• دموكراسي‌های مشروطه‌ گرا
• حقوق عمـومي مـدرن
• حقـوق اساسـي مكتـوب
• مكتب فرآیند حقوقی
• مكتب رئاليسم
• نظام حقوق كامن لا
• مشروعيت دموكراتيك
• رویكرد قانون عرفي
• رویه‌های قانون اساسي
• حقوق و آزادی‌های بنیادین