اثرگذاری عرف‌های فراملی بر کنوانسیون‌های حمل‌ونقل

اثرگذاری عرف‌های فراملی بر کنوانسیون‌های حمل‌ونقل نام مقاله ای است از مازیار ذبیحی و محسن محبی و یوسف خرم فرهادی که در شماره سه دوره پنجاه (پاییز 1399) فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران منتشر شده است.

چکیده

عرف و معاهدات بین‌المللی، مکمل یکدیگر در جهت ساخت نظام حقوق حمل‌ونقل بین‌المللی‌اند. عرف‌های فراملی یا ایجادکنندۀ معاهدات یا تکمیل‌کنندة آن‌اند. در این زمینه دو وضعیت رخ خواهد داد؛ یکی وجود عرف و تدوین آن توسط کشورها در قالب معاهده و دیگری وجود معاهده و تکمیل آن از طریق عرف موجود میان تابعان که بعد از معاهده و به‌منظور تسهیل در اجرای آن شکل می‌گیرد. در این مقاله به دستۀ اول پرداخته‌ و به این پرسش پاسخ داده‌ایم که اولاً آیا عرف‌های فراملی موجود در صنعت حمل‌ونقل می‌تواند سبب ایجاد یک معاهدۀ بین‌المللی شود و حقوق بین‌الملل عمومی را به تنظیم مقرراتی در جهت منفعت تابعان منفعل خود وادار کند یا خیر؟ و دوم اینکه در صورت پاسخ مثبت به این پرسش، نحوۀ اثرگذاری این عرف‌ها در ایجاد کنوانسیون‌های حاکم بر حقوق حمل‌ونقل بین‌المللی به چه صورت است؟ نتیجه حاصل‌شده این است که دولت‌ها به‌عنوان تصویب‌کنندگان کنوانسیون‌های حمل‌ونقل بین‌المللی معمولاً تلاش می‌کنند تا منافع متصدیان حمل‌ونقل را هم تأمین کنند. از طرف دیگر، سازمان‌های بین‌المللی دولتی اقدام به جمع‌آوری و تدوین عرف‌های حمل‌ونقلی کرده و با یکنواخت‌سازی عرف‌ها، اجرای قواعد را آسان می‌کنند. اگرچه نظام معاهداتی در ظاهر محکم‌تر از نظام حقوق عرفی است، مزایای عرف موجب شده است تا در برخی موارد به همان شکل گذشته به حیات حقوقی خود ادامه دهد.

کلیدواژه‌ها

• اتحادیه اروپا
• حقوق حمل و نقل
• دولت ها
• سازمان ملل
• عرف فراملی
• کنوانسیون های حمل و نقل بین المللی