علت‌شناسی جنایی در سنجه حکمت اسلامی
علت‌شناسی جنایی در سنجه حکمت اسلامی نام مقاله ای از مجتبی جاویدی بوده که در شماره سوم دوره دهم (پاییز 1397) مجله علمی مطالعات حقوقی منتشر شده است.
چکیده
اصل علیت یکی از اصول فلسفی مهمی است که نه‌تنها در اشیا و پدیده‌های طبیعی، بلکه در رفتارهای انسانی و ازجمله رفتارهای بزهکارانه نیز جاری است؛ گرچه چگونگی تحلیل آن در رفتارهای انسانی، متفاوت از اشیا و پدیده‌های طبیعی است. رویکرد علت‌شناسی جنایی با توجه به مبانی معرفتی خود، توانایی این تحلیل را نداشته است. این مقاله به نقد و بررسی علت‌شناسی جنایی بر اساس حکمت اسلامی پرداخته و مهم‌ترین نقاط ضعف این رویکرد در این خصوص را بدین شرح برمی‌شمرد: عدم تمایز و یا خلط بین مفهوم «علت» و «شرایط و معدات»، اکتفا به علت‌کاوی و غفلت از دلیل‌یابی و معناکاوی، علت‌شناسی بر اساس پیش‌فرض و طرح ذهنی قبلی پژوهشگر، اعتقاد به تعین‌یافته بودن رفتار بزهکارانه، نفی اسباب غیرطبیعی در ارتکاب بزهکاری، تغییر موقف از علت غایی به علت فاعلی مادی و تمرکز بر علیت اعدادی به جای علیت حقیقی و ایجادی.
کلید واژه ها
- بزهکاری
- پوزیتیویسم جرم شناختی
- حکمت اسلامی
- علت شناسی جنایی
- علیت
- فلسفه جرم شناسی