ماده ۶۹ قانون آیین دادرسی مدنی
هرگاه مأمور ابلاغ نتواند اوراق را به شخص خوانده برساند باید در نشانی تعیین شده به یکی ازبستگان یا خادمان او که سن و وضعیت ظاهری آنان برای تمیز اهمیت اوراق یادشده کافی باشد، ابلاغ نماید و نام و سمت گیرنده اخطاریه را در نسخه دوم قید و آنرا اعاده کند.
توضیح واژگان
ابلاغ قانونی: این ابلاغ یعنی، عدم ابلاغ اوراق دعوی به شخص مخاطب و از این جهت قانونی است که قانون چنین ابلاغی را صحیح و معتبر شناخته‌است. ۷۷۶۲۰۳
بستگان: منظور از بستگان در ماده ۶۹ تمام خویشاوندان سببی و نسبی مخاطب بدون هیچ درجه ای می‌باشد. ۱۲۸۵۸۵۱
پیشینه
در قوانین سابق ما بجای بستگان و خادمین خوانده (اهل خانه و کسان او) که عبارت عام تری است و اطلاق بیشتر است استعمال کرده ولی آن را مقید به قید (که متصدی امور او هستند) نموده بود که از عموم آن خیلی می‌کاست و در عمل تولید زحمت می‌کرد .۵۸۸۴۳۲
نکات توضیحی و تفسیری دکترین
به‌طور کلی برای ابلاغ قانونی به بستگان و خادمان باید دارای ۵ شرط باشد:۱) امکان و دسترسی ابلاغ به مخاطب نباشد ۲) ابلاغ صرفاً در محل اقامت خوانده به بستگان و خادمان انجام شود ۳) ابلاغ صرفاً به بستگان و خادمان صورت گیرد و نه همسایه و ..۴) سن و وضعیت ظاهری گیرنده اوراق قضایی، دلالت بر قوه تمییز وی نماید۵)نام و سمت گیرنده اوراق قضایی در نسخه دوم قید گردیده و اعاده شود. ۳۸۷۵۲۲////1312672//882406
عبارت «در نشانی تعیین شده» به معنای آن نیست که بستگان یا خادمان خوانده در آن محل سکونت داشته باشند بلکه حضور آن‌ها کافی است هر چند به عنوان میهمان در آن جا باشند(۱۳۸۳۹۷)در هر حال این تحویل اوراق باید در محل اقامت خوانده صورت گیرد. ۱۱۷۱۴۹
در ماده ۶۹ درحه قرابت بستگان با خوانده مشخص نگردیده‌است به نظر می‌رسد تشخیص مصادیق این امر به عهده مأمور ابلاغ می‌باشد. ۴۰۴۵۶۸
رویه‌های قضایی
۱)حکم شماره ۱۶۸۴–۳/۱۰/۱۳۲۵ شعبه هشتم صفحه ۷ مجموعه متین: ابلاغ اخطاریه کسان و خادمین طرفین دعوا وقتی قانونی است که بر طبق ماده ۹۱ ق.آ.د. م (ماده ۶۹ کنونی) برگ اخطار در منازل مسکونی اصحاب دعوا به یکی از بستگان یا خادمین اخطار شده ابلاغ گردد نه در غیر محل سکونت او. ۶۱۵۳۱۰//1352045
۲)رای شماره ۲۹۳ مورخ ۲۳/۲/۱۳۲۷ شعبه سوم دیوانعالی کشور: مطابق ماده ۹۱ قانون آیین دادرسی مدنی (ماده ۶ کنونی) هرگاه مأمور ابلاغ نتواند دادخواست را به شخص خوانده برساند باید در محل اقامت او به یکی از بستگان یا خادمین او ابلاغ نماید بنابراین ابلاغ به رعیت ملک بدون داشتن سمت مزبور، قانونی نخواهد بود. ۱۳۶۶۹۹۹
۳) حکم شماره ۲۹۵۲–۱۷/۹/۱۳۱۹ شعبه ۱: در موردی که مأمور نتواند ابلاغ اخطار را به شخص خواده نماید اخطار رفع نقص به همسایه دکان دادخواست دهنده که هیچ‌یک از سمت‌های مذکور در ماده ۹۱ قانون آیین دادرسی مدنی (۶۹ کنونی) را نداشته بر خلاف دستور خواهد بود. ۱۳۸۲۵۰۲
مصادیق و نمونه‌ها
۱) فیش ۷۶۴۵۳۰ نمونه ابلاغ به خادمین اسکن شود. ***********
۲) برادر خوانده جز بستگان او محسوب می‌شود، زن برادر خونده هم جز بستگان است و ملاک وابستگی را نمی‌توان منحصراً ملاک ارث بری به شرح مذکور در ماده ۸۶۲ قانون مدنی قرارداد .۴۰۴۵۶۸