ماده ۱ قانون آیین دادرسی کیفری

آیین دادرسی کیفری مجموعه مقررات و قواعدی است که برای کشف جرم، تعقیب متهم، تحقیقات مقدماتی، میانجیگری، صلح میان طرفین، نحوه رسیدگی، صدور رأی، طرق اعتراض به آراء، اجرای آراء، تعیین وظایف و اختیارات مقامات قضائی و ضابطان دادگستری و رعایت حقوق متهم، بزه دیده و جامعه وضع می‌شود.

پیشینه

در گذشته ماده ۱ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۰ در موضوع این ماده از قانون جدید وضع شده بود.

توضیح واژگان

کلمات جرایم، مجرمان، مقامات قضایی، در ماده ۱ به‌طور مطلق بکار برده شده‌است و شامل جرایم نظامی و جرایم روحانیون نیز می‌شود.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

قواعدی که پایه و اساس قانون آیین دادرسی کیفری را تشکیل می‌دهد متغیرتر از قواعد زیربنایی حقوق جزای ماهوی است. چرا که قواعد حقوق جزای ماهوی معمولاً از اصول اخلاقی و عرفی و دینی ثابتی پیروی می‌کنند. اما قواعد دسته اول قواعدی شکلی هستند که به نحوه کشف و تعقیب جرم و محاکمه و مجازات مجرم می‌پردازد. این قواعد فنی هستند و به فراخور مکانهای مختلف دستخوش تغییر می‌شوند. در واقع این ماده در صدد ارائه تعریفی جامع از آیین دادرسی کیفری است که همین موضوع موجبات طولانی شدن تعریفی شده‌است که در این ماده بیان گردیده‌است. گفتنی است گذشته به آیین دادرسی کیفری، اصول محاکمات جزایی گفته می‌شد.

رویه قضایی

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه شماره 7/549 مورخ 1394/3/2: سوال : با توجه به ماده 1 قانون آیین دادرسی کیفری جدید مصوب 1394/12/4 که در آن صلح میان طرفیت و میانجیگری هر دو آمده است، این دو چه مشابهت یا ارتباطی با هم دارند؟

پاسخ: میانجی­گری و صلح (سازش)، هر دو از شیوه­ های جایگزین حل  اختلاف می­باشند که مقنن در ماده یک قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 1392، آنها را درعرض یکدیگر مطرح نموده و در مواد 82 ، 83 و84 این قانون، سازوکار، شرایط و ضوابط مشخصی برای میانجی­گری پیش ­بینی نموده است. صلح و سازش ممکن است نتیجه میانجی­گری باشد یا از هر طریق دیگری حاصل شود. بر این اساس قانونگذار در مقررات مختلف از جمله ماده 192 به آن اشاره نموده است.

انتقادات

ماده ۱ قانون مقرر باید به تعریف قانون بپردازد در حالی که آیین دادرسی کیفری تعریف کرده‌است.همچنین صلاحیت مراجع رسیدگی و ادله اثبات اتهام نیز دو موضوع مهم قانون آیین دادرسی کیفری است که در این ماده به آنها اشاره نشده‌است.