ماده ۱۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری

متهم مكلف است در موعد مقرر حاضر شود و اگر نتواند بايد عذر موجه خود را اعلام كند . جهات زير عذر موجه محسوب مي شود : الف - نرسيدن يا دير رسيدن احضاريه به گونه اي كه مانع از حضور شود . ب - بيماري متهم و بيماري سخت والدين ، همسر يا اولاد وي كه مانع از حضور شود . پ - همسر يا يكي از اقربا تا درجه سوم از طبقه دوم فوت شود . ت - ابتلاء به حوادث مهم از قبيل بيماريهاي واگيردار و بروز حوادث قهري مانند سيل و زلزله كه موجب عدم امكان تردد گردد . ث - متهم در توقيف يا حبس باشد . ج - ساير مواردي كه عرفاً به تشخيص بازپرس عذر موجه محسوب مي شود . تبصره ماده 178: در ساير موارد ، متهم مي تواند براي يك بار پيش از موعد تعيين شده ، بازپرس را از علت عدم حضور خود مطلع سازد و موافقت وي را اخذ نمايد كه در اين مورد ، بازپرس مي تواند در صورت عدم تأخير در تحقيقات ، تا سه روز مهلت را تمديد كند .

توضیح واژگان

عذر موجه را باید دلایلی دانست که متهم با ارائه آن به مراجع قضایی، فرار یا عدم حضور خویش را توجیه نموده و از اجرای مجازات نسبت به خویش جلوگیری می کند.1858596اطلاق همسر در ماده فوق، همسر موقت را نیز در بر می گیرد.483824

توقیف نیز به معنای سلب آزادی فرد و از حرکت بازداشتن است.1309124

پیشینه

سابقاً ماده 116 قانون آیین دادرسی کیفری (مصوب 1378) در این خصوص وضع شده بود.1739708

نکات توضیحی تفسیری دکترین

از جمله وظایف و تکالیف متهم مراجعه به مرجع قضایی در ساعت و تاریخ تعیین شده پس از دریافت احضارنامه است. در غیر این صورت و در صورت عدم ارائه گاوهی عدم امکان حضور، باید او را جلب نمود.اما گاه با وجود تصمیم متهم به حضور نزد مرجع تحقیق، موانعی خارج از اختیار وی مانع از این امر می شوند. در این صورت متهم مکلف به اعلام عذر موجه خود می باشد. برخی از جهات عذر موجه عبارتند از: نرسیدن یا دیر رسیدن احضاریه با شرایط مقرر قانونی، مرض مانع حرکت، فوت همسر یا یکی از اقربا با درجات مقرر قانونی، ابتلا به حوادث مهم قهری، در توقیف بودن و ...

نرسیدن یا دیر رسیدن اخطاریه از جهات عذر موجه حساب شده است. در این خصوص تشخیص اهمیت مسافت متهم تا دادگاه و نیز انتقالات اداری با بازپرس است که ممکن است این امر در عمل موجب بروز اختلافاتی در روش شود. به علاوه توقیف بودن متهم نیز که از معاذیر موجه عدم حضور متهم شناسایی شده است، مربوط به زمانی است که اخطاریه به محل سکونت یا کار وی ارسال شده و پیش از رسیدن آن، متهم به جهات دیگر دستگیر و زندانی شده باشد. در خصوص مرض مانع از حرکت نیز لازم به توضیح است که مقصود ابتلاء احضار شونده به بیماری سختی است که قدرت وی از حرکت را سلب کند.همچنین صرف اعلام عذر موجه نمی تواند دلیلی معتبر برای عدم حضور فرد باشد. بلکه او مکلف است این عذر را با مدارک و دلایل خود ذکر نموده و بازپرس نیز مکلف به رسیدگی به این دلایل است.

رویه قضایی

به موجب نظر کمیسیون در یکی از نشست های قضایی، با وجود احصاء موارد عذر موجه در قانون، تشخیص و تطبیق عذر های اعلام شده از سوی متهم با موارد مذکور در قانون با قاضی مربوطه است.1764416

انتقادات

عده ای معتقدند عدم تعیین مدت زمان اعتبار استناد به عذر موجه جهت عدم حضور، از ایرادات ماده فوق است.483832