ماده ۲۴ قانون مدنی

هیچ کس نمی‌تواند طرق و شوارع عامه و کوچه‌هایی را که آخر آن‌ها مسدود نیست تملک نماید.

توضیح واژگان

به اموال شخص اداری، اموال عمومی گویند.(20866) و به اموالی که برابر با مقررات، فاقد مالک باشد؛ اموال عمومی گویند.(27197)

به راه نافذ، یا دررودار، شارع گویند.(83334)

به منافع مشترکات عمومی، منافع مشترکه گویند.(85781)

طریق در لغت یعنی راه، و در اصطلاح، و به مکانی که در مسیر تردد مردم، قرار گرفته باشد؛ طریق گویند.(105427)

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

اموال عمومی، قابل تملک خصوصی نبوده؛ و استفاده اختصاصی از آنها ممنوع است.(3030)

تملک اموال عمومی صحیح نبوده؛ و نیاز به حکم قانون دارد.(23335)

کوچه هایی که بن بست نباشد؛ جزء اموال عمومی است؛ هرچند در املاک خصوصی واقع شده باشد.(23338)

کوچه های بن بست، ملک اشتراکی یا اختصاصی اشخاص بوده؛ و جز اموال عمومی نمی باشد.(23339)

تصرف در کوچه های بن بست، درصورتی صحیح است که متصرف، مالک کل کوچه بوده؛ و یا اینکه از سوی سایر مالکان نیز، مأذون در تصرف باشد.(131162)

تصرف در شوارع، به شرطی که مزاحمتی برای تردد اشخاص نداشته باشد؛ مانند تجاوز شاخه های درخت به خیابان، مجاز است. مگر اینکه در این رابطه، مقررات خاصی وضع گردد.(131194)

مستندات فقهی

به دلالت روایتی از امام صادق، کسی، حق ندارد خیابان عمومی و غیرمسدود را، تغییر دهد؛ مگر اینکه کوچه ای بن بست، متعلق به گروهی مشخص باشد که دراینصورت، مالکان با توافق یکدیگر، می توانند هرگونه تصمیمی را، اتخاذ نمایند.(939766)

سوابق فقهی

اشخاصی که مالک کوچه بن بست هستند؛ می توانند با توافق یکدیگر، آن را به منزل خود، اضافه نمایند.(9111)

مصادیق و نمونه ها

• حفر چاه فاضلاب، و غرس درخت در راه های عمومی، ممنوع است.(425018)