ماده ۳۱۶ قانون آیین دادرسی کیفری

به اتهامات اشخاصي كه در خارج از قلمرو حاكميت جمهوري اسلامي ايران مرتكب جرم مي شوند و مطابق قانون ، دادگاههاي ايران صلاحيت رسيدگي به آنها را دارند ، چنانچه از اتباع ايران باشند ، حسب مورد در دادگاه محل دستگيري و چنانچه از اتباع بيگانه باشند حسب مورد ، در دادگاه تهران رسيدگي مي شود .

پیشینه

سابقاً ماده 57 قانون آیین دادرسی کیفری (مصوب 1378) در این خصوص وضع شده بود.

فلسفه و مبانی نظری ماده

اگرچه آیین دادرسی کیفری را باید یکی از رشته های حقوق عمومی داخلی دانست که به مرزهای خود کشور محدود می شود، اما گاه در وقوع جرمی عوامل خارجی و برون مرزی دخیل بوده و خصیصه داخلی محض بودن آن را مخدوش می سازند. این تخدیش به گونه ای است که به موجب تبدیل رفتار به یک جرم بین المللی نمی شود. بلکه فقط خصیصه ای خارجی را به یک جرم داخلی اضافه می کند. ماده فوق در راستای تبیین یکی از قواعد حاکم بر چنین جرایمی است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

ماده فوق و مواد سابق نظیر آن را یک استثناء دانسته اند که به بررسی نحوه رسیدگی به جرایمی می پردازد که داخل در قلمرو جمهوری اسلامی ایران واقع نشده اند. در واقع این ماده در مقام تعیین صلاحیت محلی دادگاه های ایران برای رسیدگی به جرایمی است که در خارج از ایران واقع شده اند. اما گروهی معیار محل دستگیری را ملاک مناسبی برای تعیین صلاحیت دادگاه های ایران در خصوص رسیدگی به جرایم ارتکابی توسط اتباع ایرانی در خارج از کشور ندانسته اند. چرا که ممکن است مرتکب ایرانی در ایران حضور نداشته و دستگیر هم نشده باشد. در حالی که دادگاهی در ایران صلاحیت رسیدگی به آن جرم را داشته باشد. همچنین عده ای پیشبینی دادگاه های تهران را به عنوان دادگاه صالح برای رسیدگی به جرایم ارتکابی توسط اتباع خارجی ندانسته اند. چرا که به باور آنان دلیلی برای ترجیح این شهر به دیگر شهر ها وجود ندارد.

رویه قضایی

به موجب نظریه 7/430-1380/2/5 دادگاه های ایران صلاحیت رسیدگی به جرایم علیه اتباع خارجه که در خارج از ایران ارتکاب یافته اند را ندارند.