ماده ۳۱۶ قانون آیین دادرسی کیفری

ماده ۳۱۶ قانون آیین دادرسی کیفری: به اتهامات اشخاصی که در خارج از قلمرو حاکمیت جمهوری اسلامی ایران مرتکب جرم می‌شوند و مطابق قانون، دادگاه‌های ایران صلاحیت رسیدگی به آنها را دارند، چنانچه از اتباع ایران باشند، حسب مورد در دادگاه محل دستگیری و چنانچه از اتباع بیگانه باشند حسب مورد، در دادگاه تهران رسیدگی می‌شود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۳۱۵ قانون آیین دادرسی کیفری
• ماده ۳۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری
• ماده ۵۷ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری مصوب ۱۳۷۸

پیشینه

سابقاً ماده ۵۷ قانون آیین دادرسی کیفری (مصوب ۱۳۷۸) در این خصوص وضع شده بود.

فلسفه و مبانی نظری

اگر چه آیین دادرسی کیفری را باید یکی از رشته‌های حقوق عمومی داخلی دانست که به مرزهای خود کشور محدود می‌شود، اما گاه در وقوع جرمی عوامل خارجی و برون مرزی دخیل بوده و خصیصه داخلی محض بودن آن را مخدوش می‌سازند. این تخدیش به گونه ای است که به موجب تبدیل رفتار به یک جرم بین‌المللی نمی‌شود، بلکه فقط خصیصه ای خارجی را به یک جرم داخلی اضافه می‌کند، ماده فوق در راستای تبیین یکی از قواعد حاکم بر چنین جرایمی است.

نکات تفسیری دکترین ماده 316 قانون آیین دادرسی کیفری

ماده فوق و مواد سابق نظیر آن را یک استثناء دانسته‌اند که به بررسی نحوه رسیدگی به جرایمی می‌پردازد که داخل در قلمرو جمهوری اسلامی ایران واقع نشده‌اند.در واقع این ماده در مقام تعیین صلاحیت محلی دادگاه‌های ایران برای رسیدگی به جرایمی است که در خارج از ایران واقع شده‌اند، اما گروهی معیار محل دستگیری را ملاک مناسبی برای تعیین صلاحیت دادگاه‌های ایران در خصوص رسیدگی به جرایم ارتکابی توسط اتباع ایرانی در خارج از کشور ندانسته‌اند، چرا که ممکن است مرتکب ایرانی در ایران حضور نداشته و دستگیر هم نشده باشد، در حالی که دادگاهی در ایران صلاحیت رسیدگی به آن جرم را داشته باشد.همچنین عده ای پیش بینی دادگاه‌های تهران را به عنوان دادگاه صالح برای رسیدگی به جرایم ارتکابی توسط اتباع خارجی صحیح ندانسته‌اند، چرا که به باور آنان دلیلی برای ترجیح این شهر به دیگر شهرها وجود ندارد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 316 قانون آیین دادرسی کیفری

1. اتهامات اشخاصی که در خارج از ایران مرتکب جرم شوند اما دادگاه‌های ایران صلاحیت رسیدگی به آن را دارند، بررسی می‌شود.
2. اگر متهم از اتباع ایرانی باشد، پرونده در دادگاه محل دستگیری بررسی می‌شود.
3. اگر متهم از اتباع بیگانه باشد، پرونده در دادگاه تهران بررسی می‌شود.
4. صلاحیت دادگاه‌های ایران برای رسیدگی به جرایم خارج از مرزهای کشور تعیین شده است.

رویه های قضایی

• رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره مرجع صالح رسیدگی به بزه کلاهبرداری رایانه ای توسط اتباع بیگانه
• نظریه شماره 7/97/1681 مورخ 1398/02/10 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/1402/131 مورخ 1402/08/16 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/1400/1005 مورخ 1400/09/10 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

به موجب نظریه ۷/۴۳۰–۱۳۸۰/۲/۵ دادگاه‌های ایران صلاحیت رسیدگی به جرایم علیه اتباع خارجه که در خارج از ایران ارتکاب یافته‌اند را ندارند.