ماده ۱۲۴ قانون مدنی

اگر از قدیم سرتیر عمارتی روی دیوار مختصی همسایه بوده و سابقه‌ی این تصرف معلوم نباشد باید به حال سابق باقی بماند و اگر به سبب خرابی عمارت و نحو آن، سرتیر برداشته شود صاحب عمارت می‌تواند آن را تجدید کند و همسایه حق ممانعت ندارد مگر این که ثابت نماید وضعیت سابق به صرف اجازه او ایجاد شده بوده است.

توضیح واژگان

به وضعیت مجهول حدوث حق در مالی معین، قدیم گویند.

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

بدیهی است درمواردی که حق ارتفاق، به موجب اذن به وجود می آید؛ کیفیات حق مزبور نیز، باید تابع کیفیات اذن مالک ملکی باشد که حق ارتفاق، در آن محل قرار دارد.

تصرف در حق نیز، مانند تصرف در عین، دلیل استحقاق صاحب آن می باشد؛ و کسی نمی تواند مانع اعمال حقوق اشخاص گردد.

تصرف به عنوان حق ارتفاق را، باید دلیل وجود این حق دانست. زیرا فرض بر این است که متصرف در ملک دیگری، حق خود را، به موجب قانون به دست آورده؛ و کسی که مدعی خلاف این امر می باشد؛ باید برای اثبات صحت ادعای خود، دلیل بیاورد.

اذنی که ضمن عقد لازم، اعطا گردیده باشد؛ قابل رجوع نیست؛ نظیر موردی که بایع، به خریدار اذن می دهد تا سرتیر ملک خود را، روی دیوار اختصاصی او قرار دهد.

مبنای این ماده، استصحاب حق ارتفاق بوده؛ که البته، ممکن است از حجیت لازم برخوردار نباشد. زیرا باید بین مواردی که اذن مالک، ضمن عقد لازم یا غیر آن، به وجود می آید؛ قائل به تفکیک گردید.

تصرف به عنوان حق ارتفاق، دلیل وجود چنین حقی است؛ و چون سابقه تصرف روشن نیست؛ بر مالکیت صاحب دیوار رجحان دارد.

سوابق فقهی

اگر تیرهای خانه کسی، بر روی دیوار خانه همسایه، قرار داده شده باشد؛ ظهور بر این دارد که از روی حق بوده؛ مگراینکه خلاف آن اثبات گردد.