فقه پویا و حل تعارض‌های حقوقی جمهوری اسلامی ایران با کنوانسیون‌های بین‌المللی پیرامون منع اعدام افراد....
فقه پویا و حل تعارض‌های حقوقی جمهوری اسلامی ایران با کنوانسیون‌های بین‌المللی پیرامون منع اعدام افراد به‌جهت جرایم ارتکابی در سن زیر 18 سال نام مقاله ای از امیرحسین محبعلی ، علی عروجی و زهرا ایمانی است که ددر شماره 42 (مرداد1399) فصلنامه پژوهشهای حقوقی منتشر شده است.
چکیده
حق حیات بر اساس میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، ازجمله حقوق غیرقابل‌عدول و تخطّی محسوب می‌شود. بند دو ماده 4 میثاق، ماده 6 (حق حیات) را غیرقابل‌عدول می‌داند. ماده 6 البته از منع مطلق مجازات سالبه حیات سخن به‌میان نمی‌آورد و آن را صرفاً برای جدّی‌ترین جرایم و با رعایت شرایطی حفظ می‌کند. لیکن از طرف دیگر در بند 5 خود از ممنوعیت مطلق اعدام افراد کمتر از هجده سال و زنان باردار سخن به‌میان می‌آورد. یکی از موارد تعارض جمهوری اسلامی ایران با این پیمان‌نامه‌ها، بحث حداقل سن کودک برای مجازات سالبه حیات است که حقوق بشر جهانی آن را پایان هجده سالگی می‌داند؛ اما آنچه قانونگذاران ما برمبنای فقه شیعه، برای سن قبول مسئولیت کیفری در نظر گرفته‌اند، نه سال قمری برای دختران و پانزده سال قمری برای پسران است. اینها همه درحالی است که برخلاف اهل تسنّن که بعد از امامان چهارگانه باب اجتهاد را مسدود می‌دانند، ویژگی فقه شیعه به پویایی، اجتهاد و جایگاه بالای عرف و سیره در آن است. دلایل فقهی موجود در رابطه با موضوع بلوغ و خروج فرد از دوران کودکی بسیار متنوع است و قرآن‌کریم بین بلوغ و رشد، تفاوت قائل است و اینها همه دست فقیه را باز می‌گذارد تا بتواند از تعارض با یک عرف و رویه حقوق بشری جلوگیری کند و مبنای فهم عواقب جرم را برای کودکان، همان هجده سال قرار دهد.