ماده ۲۵۳ قانون مدنی

در معامله‌ی فضولی اگر مالک قبل از اجازه یا رد فوت نماید اجازه یا رد، با وارث است.

توضیح واژگان

فضول، شخصی است که بدون اذن مالک، و یا نماینده قانونی او، عقدی را جاری می سازد.

غیر اصیل، شخصی است که معامله، برای او و یا با مال وی، تحقق پذیرفته است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

هر یک از وراث مالک، در تنفیذ یا رد معامله نسبت به حصه خود مختار است. بدین ترتیب با تنفیذ قرارداد توسط یکی از ورثه، و رد آن توسط وارث دیگر، قرارداد فضولی، منحل به دو عقد می گردد؛ که یکی از آن دو صحیح بوده؛ و دیگری باطل است.

مفاد این ماده، در رابطه با معاملات اکراهی نیز، قابل اجرا است.

قائم مقام مالک، می تواند مبادرت به تنفیذ یا فسخ معامله فضولی نماید.

سوابق فقهی

اختیار تنفیذ یا رد معامله فضولی توسط وراث مالک، حق محسوب نمی گردد تا قابل وراثت باشد؛ بلکه حکمی شرعی است؛ که از قاعده سلطنت نشأت می گیرد.

مصادیق و نمونه ها

• اگر زید، خانه پدر خود را، به نحو فضولی، به عمرو فروخته؛ و مالک منزل، پیش از تنفیذ یا رد قرارداد مزبور فوت نماید؛ دراینصورت معامله غیرنافذ بوده؛ و صحت یا بطلان آن، بستگی به نظر وارث یعنی زید دارد.

• اگر زید، منزل عمرو را، به نحو فضولی فروخته باشد؛ و سپس عمرو وفات یابد؛ و وراث او، عبارت باشند از یک پسر و یک دختر، دراینصورت پسر متوفی، نسبت به دختر وی، دو برابر اختیار تنفیذ یا رد معامله فضولی را خواهد داشت.