ماده ۳۳۳ قانون مدنی

صاحب دیوار یا عمارت یا کارخانه مسئول خساراتی است که از خراب شدن آن وارد می‌شود مشروط بر این که خرابی در نتیجه عیبی حاصل گردد که مالک مطلع بر آن بوده یا از عدم مواظبت او تولید شده است.

توضیح واژگان

تسبیب، یعنی به وجود آوردن سبب تلف یا نقص، نسبت به نفس یا مال غیر، که ممکن است ارادی و یا مبتنی بر تقصیر باشد. و آنچه را، که باعث نابودی چیزی گردد؛ و نتوان تلف را، به طور عادی و حقیقی به آن منتسب نمود؛ تسبیب نام دارد.

سبب، چیزی است که درصورت فقدان مانع بر سر راه آن، باعث به وجود آمدن چیز دیگری می گردد.

پیشینه

نظیر مفاد این ماده، در ماده 1386 قانون مدنی فرانسه، مورد حکم قرار گرفته است. و به موجب ماده 1386 قانون مدنی فرانسه، مالک بنا، مسئول ویرانی است که درنتیجه عیب ساختمان، به وجود آمده است. و مبنای مسئولیت مالک بنا و حیوان، در نظام حقوقی ایران و فرانسه تقصیر است؛ اما برخلاف فرانسه، در حقوق ایران، تقصیر مالک، باید توسط زیاندیده به اثبات برسد.

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

نوع اعمالی که به آنها، عنوان محافظت و نگهداری قابل اطلاق است؛ با توجه به نوع بنا، شرایط و موقعیت مکانی آن متفاوت است. بدین ترتیب، جهت تشخیص تقصیر مالک، در عدم مراقبت از ساختمان، معیار عرف ملاک است نه معیار شخصی.

اصولاً زیاندیده، نیازی به اثبات تقصیر سازنده ملک نداشته؛ زیرا می توان او را، نسبت به عیب و نقص بنا، مطلع فرض نمود؛ و کوتاهی او در جهت رفع عیب یا نقص را، دال بر تقصیر او دانست. چراکه هر سازنده ای، به طور ضمنی، تعهد ایمنی کالا را بر عهده دارد. بنابراین درصورت معیوب یا ناقص بودن ملک، محرز است که سازنده منزل، به این تعهد ضمنی خود؛ که تعهد به نتیجه بوده؛ عمل ننموده؛ و درنتیجه مرتکب تقصیر گردیده است. و تقصیر سازنده در رابطه با معیوب بودن دیوار، مفروض بوده؛ و ضمان وی محرز است.

حتی اگر زمانی که مالک دیوار، نسبت به عیب آن بی اطلاع بوده؛ ولی در مراقبت از دیوار ملک خود؛ کوتاهی نموده باشد؛ باز هم ضامن است.

صاحبان اموال غیرمنقول، در مقابل همسایگان، و سایر اشخاصی که در آن مکان تردد می نمایند؛ مسئول هستند.

اگر تصرف در ملک، خارج از حدود متعارف خود باشد؛ دراینصورت در برابر خساراتی که به همسایه وارد می آید؛ متصرف ضامن خواهد بود.

خرابی دیوار بر اثر قوه قاهره و یا حوادث غیرقابل پیش بینی، موجب ضمان مالک نخواهد شد.

سوابق فقهی

اگر دیوار ملک شخصی، ویران گردیده؛ و موجب ورود زیان به عابران شود؛ دراینصورت مالک آن مسئول نمی باشد؛ مگر درصورتیکه دیوار مزبور را، به صورت معیوب بنا نموده؛ و رفع عیب نیز ننموده باشد.