ماده ۱۲۶ قانون مجازات اسلامی

اشخاص زیر معاون جرم محسوب می‌ شوند: الف ـ هرکس، دیگری را ترغیب، تهدید، تطمیع، یا تحریک به ارتکاب جرم کند یا با دسیسه یا فریب یا سوء ‌استفاده از قدرت، موجب وقوع جرم گردد. ب ـ هرکس وسایل ارتکاب جرم را بسازد یا تهیه کند یا طریق ارتکاب جرم را به مرتکب ارائه دهد. پ ـ هرکس وقوع جرم را تسهیل کند. تبصره ـ برای تحقق معاونت در جرم، وحدت قصد و تقدم یا اقتران زمانی بین رفتار معاون و مرتکب جرم شرط است. چنانچه فاعل اصلی جرم، جرمی ‌شدیدتر از آنچه مقصود معاون بوده است مرتکب شود، معاون به مجازات معاونت در جرم خفیف‌تر محکوم می‌ شود.

توضیح واژگان

منظور از ترغیب آن است که شخص با تشویق دیگری به ارتکاب جرم در وی میل و رغبت ایجاد کند هم چنین باید میان تشویق معاون و ارتکاب جرم از سوی مباشر ارتباط وجود داشته باشد صرف حضور در محل و نظاره کردن به معنای تشویق مباشر نیست اگر شخصی،مباشر را تشویق به ارتکاب جرم خاصی یا علیه یک شخص خاص نماید و مباشر جرم دیگری و یا علیه شخص دیگری انجام دهد نمیتوان تشویق کننده را بعنوان معاون مجازات نمود مگر اینکه مشوق بدون تعیین مال یا شخص خاص بطور کلی مباشر را تشویق کرده باشد البته تشویق مباشر به نقض قوانین کیفری بصورت کلی نمیتواند مصداق معاونت قرار گیرد

منظور از تهدید واداشتن دیگری به ارتکاب جرم به وسیله ترساندن نسبت به جان،مال،ناموس،آبرو وحیثیت او یا دیگری است بدیهی است ترس باید ناشی از رفتار دیگری باشد تا بتوان دیگری را معاون دانست تهدید ضمنی هم میتواند برای معاون محسوب شدن شخص کفایت کند تهدید باید در شخص تهدید شده موثر باشد بنابراین اگر فرد بداند که تهدید کننده قادر به عملی نمودن تهدید خود نمیباشد لکن با این وجود مرتکب جرم گردد نمیتوان تهدید کننده را به عنوان معاون تعقیب نمود

منظور از تطمیع برانگیختن حس آز و طمع دیگری است که با پاداش دادن یا قول پاداش به دیگری محقق میشود

تحریک به معنای برانگیختن و به جنبش در آوردن است که میتواند با گفتار یا فعل محقق گردد عده ایی از حقوقدانان معتقدند که تحریک باید فردی باشد یعنی مخاطب تحریک باید شخص معلوم و معین باشد لکن عده ایی از حقوقدانان معتقدند برای تحقق تحریک در معاونت ضرورت ندارد که شخص معینی تحریک شود

فریب را مکر و حیله و دسیسه را مکر،حیله و عداوت پنهان می دانند

به نظر میرسد منظور از سوء استفاده اشاره به مواردی است که نفوذ معنوی کسی بر روی دیگری که ناشی از روابط استخدامی یا خویشاوندی و ... است به وی این امکان را بدهد تا با بهره گیری ناروا از موقعیت خود شخص تحت نفوذ خود را به سوی ارتکاب جرم بکشاند

نکات توضیحی تفسیری دکترین

مسئولیت معاون بر مبنای مجرمیت عاریه ایی توجیه میشود یعنی وصف مجرمانه اعمال معاون از رفتار مباشر عاریه گرفته میشود و معاونت جرم مستقلی نیست به دلیل آنکه پذیرش مطلق عاریتی بودن مجرمیت و مسئولیت معاون نتایج نامطلوبی به بار می آورد قانونگذار ما به جای استعاره مطلق اصل استعاره نسبی مسئولیت را پذیرفته است پذیرش اصل استعاره نسبی مسئولیت معاون باعث شده است که در ایران مجازات معاون از مباشر کمتر باشد معاونت در شروع به جرم قابل تصور و تحقق است اما تصور شروع به معاونت دشوار میباشد