ماده ۱۱۳۱ قانون مدنی

خیار فسخ فوری است و اگر طرفی که حق فسخ دارد بعد از اطلاع به علت فسخ، نکاح را فسخ نکند خیار او ساقط می‌شود به شرط این که علم به حق فسخ و فوریت آن داشته باشد. تشخیص مدتی که برای امکان استفاده از خیار لازم بوده به نظر عرف و عادت است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

درصورتی تأخیر در اعمال خیار، موجب اسقاط حق فسخ می گردد که صاحب خیار، به وجود حق فسخ و فوریت آن، آگاه باشد. (106065) و هرچند جهل به فوریت خیارات در نکاح، امری است عدمی، اما می توان این ناآگاهی را، به وسیله چیزی که با آن ملازمه دارد؛ ثابت نمود. و صاحب خیار، پس از آگاهی از فوریت آن، می تواند حق فسخ خویش را، اعمال نماید.

چنانچه صاحب خیار، برخورداری از حق فسخ و یا فوریت آن را، فراموش نماید؛ دراینصورت حق فسخ وی ساقط نمی گردد.

قصور، تعلل و تسامح در اعمال حق فسخ نکاح، موجب سقوط خیار مزبور می گردد.

برخی از حقوقدانان، خیار تخلف وصف در نکاح را، فوری نمی دانند.

به نظر برخی از حقوقدانان، ادعای عدم علم صاحب خیار به فوریت آن، بدون ارائه دلیل از سوی وی، پذیرفته می گردد؛ مگراینکه طرف مقابل، خلاف این ادعا را اثبات نماید. و به نظر برخی دیگر، ادعای ناآگاهی نسبت به وجود خیار فسخ و فوریت آن، بدون ارائه دلیل از سوی مدعی جهل، پذیرفته نیست.

تشخیص فوریت خیار فسخ، با عرف است.

مستندات فقهی

به دلالت اجماع، خیار فسخ نکاح فوری است.

سوابق فقهی

خیار فسخ نکاح، درموارد وجود عیوب خاص در طرف مقابل، و یا تدلیس وی، فوری است.

خیار فسخ نکاح فوری بوده؛ و جهل به وجود خیار یا فوریت آن، عذر محسوب می گردد.

تشخیص فوریت خیار فسخ و معاذیر آن، با عرف است.

رویه های قضایی

به موجب نظریه مشورتی شماره 6672/7 مورخه 5/9/1385 اداره حقوقی قوه قضاییه، تشخیص فوریت خیار فسخ و معاذیر آن، با عرف است.

به موجب دادنامه شماره 196 مورخه 7/11/1368 شعبه 33 دیوان عالی کشور، ادعای جهل به وجود خیار فسخ و یا فوریت آن، به دلیل بی سوادی، پس از گذشت 18 سال از زندگی مشترک، نمی تواند از سقوط خیار مزبور جلوگیری نماید.