ماده ۲۷۳ قانون مجازات اسلامی

در صورتی که مال در حرزهای متعدد باشد، ملاک، اخراج از بیرونی ترین حرز است.

توضیح واژگان

منظور از «اخراج از بیرونی ترین حرز»، همان اخراج مال است نه هتک حرز.

پیشینه

سابقا تبصره 3 ماده 198 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1370)، به این بحث پرداخته بود.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

ماده فوق در خصوص تعیین تکلیف در راستای سرقت مال از محلی است که به موجب دو یا چند حرز، تحت مراقبت است، در این حالت هتک حرز زمانی رخ میدهد که مال از تمامی حرزها به ویژه بیرونی ترین آنها اخراج شده باشد،به عنوان مثال سرقت میوه روی درخت موجب حد نیست اما سرقت میوه ای که چیده شده و داخل حرز قرار دارد، موجب حد است،عده ای معتقدند تا زمانی که سارق از بیرونی ترین حرز، خارج نشده باشد، باید عمل وی را شروع به جرم تلقی کرد.

سرقت را زمانی تمام شده دانسته اند که علاوه بر اخراج از حرز، از تحت سلطه مالک نیز خارج شود.

گفتنی است این ماده که حکم سرقت مال داخل در حرزهای متعدد را بیان میکند، ابتکار جدید قانون مجازات اسلامی 1392 است و در قانون سابق وجود نداشت

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

مستند شرعی این ماده را برخی از روایات معتبر دانسته اند.

سوابق فقهی

برخی از فقها میان حالات مختلف اخراج مال از حرز به شرح ذیل قائل به تفکیک شده اند:

1- اگر حرز توسط چند نفر بشکند ولی توسط یک نفر از حرز خارج شود، تنها دست همان فرد قطع می شود.

2- اگر یکی از سارقان مال را درون حرز گذاشته و دیگری آن را اخراج کند، فقط خارج کننده مجازات حدی دارد.

3- اگر این افراد از خانه محل سرقت تا محل مورد نظرشان نقبی زده باشند و یکی از آنان مال را تا نیمه نقب آورده و دیگری آن را خارج کند، دست شخص داخل را باید قطع کرد.

4- اگر مال را تا بین درب حرز یعنی دری که حرز مال محسوب شده است بیاورند و جایی قرار دهد که عرفا نه داخل حرز باشد نه خارج از آن، ظاهرا دست هیچ یک را نباید قطع کرد.

مصادیق و نمونه ها

اگر خودرویی در پارکینگی باشد و سارق در ابتدا با باز کردن قفل درب، وارد پارکینگ شده و پس از شکستن شیشه خودرو، ضبط صوت ماشین را بر دارد، مادام که از درب پارکینگ به عنوان بیرونی ترین حرز خارج نشده باشد، سرقت حدی محسوب نمی شود.