ماده ۴۳۶ قانون مجازات اسلامی

قصاص نفس فقط به شیوه‌ های متعارف، که کمترین آزار را به قاتل می رساند، جایز است و مثله‌ کردن او پس از قصاص، ممنوع و موجب دیه و تعزیر مقرر در کتاب پنجم «تعزیرات» است.

توضیح واژگان

مثله کردن به معنای بریدن اعضاء و اطراف انسان یا حیوان است که چنین عملی را حتی در خصوص میت نیز باید جرم دانست. لذا چنانچه به مرور زمان و با پیشرفت روش های مجازات، بتوان از شیوه هایی استفاده کرد که آزار کمتری به محکوم وارد می نمایند، استفاده از آن روش ها مانعی نخواهد داشت.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

ممنوعیت اجرای قصاص از طریق آزار رسان به قاتل، به دلیل لزوم رعایت اصل برابری در قصاص است.

سوابق فقهی

در خصوص نحوه اجراء قصاص میان فقها اختلاف نظر است. برخی بر این باورند که اجرای قصاص باید به همان نحوی باشد که جنایت واقع شده است. برخی از فقها معتقدند در خصوص شخصی که دیگری را با چاقو یا سنگ یا ... کشته اند، اما قصاص او با گلوله واقع می شود، همین میزان برای قصاص کافی است. در کتب فقهی قدیم، اجرای قصاص به صورت استفاده از شمشیر پیشبینی شده بود. اما امروزه معمولا به وسیله دار زدن اجرا می شود. در هر حال از دیدگاه فقها در گذشته نیز استیفاء قصاص به طرقی نظیر سوزاندن یا آتش زدن ممنوع بود.

مستندات فقهی

آزار دادن و اذیت کردن جانی در حین قصاص با وجود تاکید بر مماثله و همگونی میان قصاص و جنایت واقع شده، در بسیاری از روایات نهی شده است. همچنین در خصوص گروهی نیز به برخی از آیات قرآن از جمله آیه 126 سوره نحل استناد کرده اند.