ماده ۲۵۷ قانون آیین دادرسی مدنی

دادگاه می تواند راساً یا به درخواست هریک از اصحاب دعوا قرار ارجاع امر به کارشناس را صادر نماید. در قرار دادگاه، موضوعی که نظر کارشناس نسبت به آن لازم است و نیز مدتی که کارشناس باید اظهار عقیده کند، تعیین می گردد.

توضیح واژگان

قرار اعدادی: این نوع قرار ها در جهت رسیدگی به دلایل یکی از اصحاب دعوا و مهیا ساختن پرونده برای صدور حکم و احراز واقع صادر می شود، مانند قرار معاینه محل و تحقیق محلی ، قرار استماع شهادت شهود ، قرار ارجاع امر به کارشناس460320

خبرویت : از ریشه خبره و در معنای پرتجربگی است و معادل فارسی ان کارشناس می باشد.567934

کارشناسی: کارشناس در معانی متخصص ، صاحب فراست ، اهل تجربه و کارشناسی به معنی کارآگاه و ماهر به کار رفته است ، خبرویت در زبان عربی نیز از ریشه خبره و به همین معنی می باشد.558342/567934

پیشینه

قبل از واژه گزینی در فرهنگستان زبان فارسی الفاظ خبره و خبرویت ، در رویه قضایی دادگاه ها و مکاتبات حقوقی پرکاربرد و متداول بوده است و به گونه ای  استقرار داشته است که حکایت از کثرت استعمال لغت خبرویت در دادگستری ایران دارد .567928

مفاد این ماده قبلا در قانون آیین دادرسی مدنی سال 1318 ذیل ماده 444 پیش بینی شده بود.139903/699521

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

قاضی می تواند در مسائلی که جنبه تخصصی دارند ، بر اساس نظر طرفین دعوا یا به تشخیص خود دستور جلب نظر کارشناس در امر مطروحهرا صادر نماید.306615تشخیص تخصصی بودن موضوع و در نتیجه نیازمندی آن به کارشناسی با دادگاه می باشد.313107

قرار کارشناسی در زمره قرارهای اعدادی و عدولی قرار دارد، اعدادی به این معنی که بعد از اجرای این قرار پرونده اماده صدور رای می شود و عدولی است از این جهت که دادرس به هر علتی خود را از نظر کارشناس بی نیاز بداند می تواند از آن عدول نماید.313101

عده ای معتقدند با توجه به اینکه ارجاع امر به کارشناسی رجوع جاهل به عالم می باشد ، لذا نظریه کارشناس ارجحیت دارد ،بنابراین دادگاه همواره موظف است از نظریه کارشناس متابعت نماید و تنها در صورتی که نظریه کارشناس فاقد شرایط قانونی باشد و یا با اوضاع و احوال محقق و معلومی که سایر ادله آن را اثبات نموده در تعارض باشد دادگاه می تواند حسب مورد کارشناسی را تجدید و یا بر اساس سایر ادله اتخاذ تصمیم نماید.1120613

سوابق و مستندات فقهی

خداوند متعال در قران کریم و در آیه 43 سوره مبارکه نحل مردمی را که در نبوت انسان تردید می داشته اند را دعوت کرده است که از کارشناسان تاریخ ادیان سوال کنند که ایا پیش از محمد (ص) هم پیامبرانی از جنس انسان بوده اند یا خیر ؟ ، در این آیه مراجعه به کارشناس برای پاسخ به سوال بیان شده است.558350

در فقه نقش دادرس مدنی جز در مواردی که علم وی مستند رای دانسته می شود انفعالی است و علت این انفعال ،تاکید اسلام بر بی طرفی قاضی می باشد.816297

مشهور فقها کارشناس را شاهد و نظریه وی را شهادت می دانند و لذا کلیه شرایط شاهد (ایمان،عدالت، تعدد شهود) را برای کارشناسی ضروری می دانند. در حقوق انگلیس و امریکا نیز نظریه کارشناس از اقسام شهادت می باشد.درهرحال در قانون ایران کارشناسی جدای از شهادت مطرح شده است.513112

مصادیق و نمونه ها

مترجمی و پزشکی قانون با همه شاخه هایش نوعی کارشناسی است515259

ساختمانی به علت گودبرداری زمین مجاور ساختمان در معرض اسیب است و از دادگاه تقاضای صدور قرار ارجاع امر به کارشناس می شود.622564