ماده ۱۹ قانون مدنی

اشیایی که نقل آن از محلی به محل دیگر ممکن باشد بدون این که به خود یا محل آن خرابی وارد آید، منقول است.

توضیح واژگان

مال منقول، در لغت یعنی مال جابجاشدنی. و در اصطلاح، به هر مالی که امکان انتقال ان، از محلی به محل دیگر، وجودداشته باشد؛ منقول گویند.(27265) و به مالی که به صورت بالفعل، امکان حمل و نقل و جابجایی داشته باشد؛ منقول گویند.(283332) و هرگاه بتوان مالی را، بدون اینکه به خود مال، یا محل استقرار آن، آسیبی وارد آید؛ جابجا نمود؛ به چنین مالی منقول مادی گویند.(283336) و به اشیایی که نقل و انتقال آنها، بدون امکان خرابی خود مال یا محل آن، ممکن باشد؛ منقول گویند.(1023362) و به اموالی که ذاتاً، قابل حمل و نقل نیستند؛ منقول مادی گویند.(821266) و به مالی که امکان حمل و نقل آن، به طور سالم، وجودداشته باشد؛ منقول است.(932080)

به مال منقول، شئی گویند.(83495)

پیشینه

تقسیم مال به منقول و غیرمنقول، حصری بوده؛ و در قانون مدنی اتیوپی، به حصری بودن اقسام مال، تصریح قرار شده است.(426851)

قانون مدنی ایران، به تبع قانون مدنی فرانسه، مال را به دو دسته منقول و غیرمنقول، تقسیم نموده است. ناگفته نماند که حقوق فرانسه نیز، در تقسیم بندی اموال، از حقوق رم پیروی نموده است.(555438) و این ماده، از ماده 528 قانون مدنی فرانسه اقتباس گردیده؛ که البته قانون فرانسه در این زمینه، جامع تر از قانون ایران است.(426996)

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

هر مالی، باید در یکی از دسته های منقول، یا غیرمنقول، تعریف گردد؛ تا بتوان احکام خاص مربوط به آن را، تعیین نمود.(22711)

مال یا منقول است؛ و یا غیر منقول، در این نوع تقسیم بندی، قسم سومی متصور نیست.(426851) و هر مالی که غیرمنقول حقیقی یا حکمی نباشد؛ منقول است؛ و قسم سومی برای مال، وجود ندارد.(427002)

در حقوق تجارت، اموال غیر مادی، دارای مصادیق متعدد بوده و روبه فزونی هستند؛ نظیر حق اختراع، سرقفلی، طرح ها و شکل ها و ... . درحالی که در حقوق مدنی، اموال، به طور عمده، منقول و مادی می باشند.(592316)

اصل بر منقول بودن اموال بوده؛ و غیرمنقول بودن آنها، استثناء می باشد؛ و اموال غیرمنقول، فقط منحصر به مواردی هستند که قانونگذار، بیان نموده است. در مورد اموالی نظیر مالکیت فکری، که تردید در منقول یا غیرمنقول بودن آنها وجوددارد، منقول به شمار می آیند.(3026)

اموال منقول، قابل تقسیم به منقول مادی، قانونی، و قراردادی است.(45953)

اموال منقول، به دو دسته منقول ذاتی، و در حکم منقول، قابل تقسیم هستند.(131139)

رویه های قضایی

به موجب نظریه مشورتی شماره 6297/7 مورخه 4/7/1380 اداره حقوقی قوه قضاییه، امتیاز تلفن، مال منقول است؛ زیرا قابلیت انتقال از محلی به مکان دیگر را داشته؛ و با جابجایی آن، ضرری به مال یا محل وقوع آن، وارد نمی گردد.(496564) و و به موجب نظریه مشورتی شماره 294/7 مورخه 23/1/1385 اداره حقوقی قوه قضاییه، امتیاز تلفن، مال منقول است؛ زیرا قابلیت انتقال از محلی به مکان دیگر را داشته؛ و با جابجایی آن، ضرری به مال یا محل وقوع آن، وارد نمی گردد.(496564)

به موجب نظریه مشورتی شماره 5317/7 مورخه 12/7/1385 اداره حقوقی قوه قضاییه، سند مالکیت، گواهی نامه رانندگی و کارت پایان خدمت؛ جزء مال منقول و غیرمنقول محسوب نمی گردند.(1391090)