ماده ۲۹۱ قانون مدنی

ابرای ذمه‌ی میت از دین صحیح است.

توضیح واژگان

ابرا در لغت، یعنی تندرست نمودن، بی عیب نمودن و شفا یافتن.(19843) و ابرا در لغت، یعنی تنزیه، تخلیص، و بیزار کردن.(1013603) و ابرا در لغت، یعنی خلاص کردن و آزاد کردن.(338205) و در اصطلاح، به ایقاعی که با قصد و رضای یک جانبه، منجر به اسقاط اثر حقوقی گردد؛ ابرا گویند.(19843) و به تملیک حق بر عهده دیگری، ابرا گویند.(414569) و تملیک دین به بدهکار را، ابرا گویند.(19548) و به اسقاط حق خویش، که بر عهده دیگری است؛ ابرا گویند.(1013603)

نکات توضیحی تفسیری دکترین

اگر مدیون، فوت نماید؛ و ترکه ای نداشته باشد؛ ابرای او، صرف نظر نمودن از دینی است که به حکم اخلاق، به ورثه او تعلق می یابد.(23272)

به نظر برخی از حقوقدانان، دین متوفی، به ترکه که یک شخصیت حقوقی است؛ تعلق دارد؛ نه به خود او. بنابراین میت، مدیون نمی باشد تا بتوان ذمه او را، بری نمود. بلکه منظور قانونگذار، ابرای ذمه او از دینی است که در دوران حیات خود، به داین داشته است.(907982) و به نظر برخی دیگر، ذمه میت، پس از رحلت او نیز، همچنان باقی است.(1056640) و همین حقوقدان، در اثر دیگر خود، معتقد است که مشغول الذمه بودن میت، فرضی است که قانونگذار، برای وی متصور شده است.(19860) و نیز در یکی دیگر از آثار خود، متوفی را، به مثابه یک شخصیت حقوقی دانسته؛ و مالکیت او را انکارناپذیر شمرده است.(85178)

در اعتبار ابرا، موجود بودن مدیون شرط نیست.(285201)

مستندات فقهی

با استناد به روایتی از امام صادق، ابرای ذمه میت از دین خود، امری شایسته است.(939591)

زبیر، به امام علی بدهکار بود؛ و امام پس از مرگ وی، ذمه او را از دین خویش ابرا نمود.(939592)

سوابق فقهی

ابرای ذمه متوفی از دین خود، نیازی به رضایت ورثه او ندارد.(453576)

انتقادات

با موت انسان، شخصیت او نیز پایان یافته؛ و دیگر وی، دارای حق و تکلیفی نمی باشد؛ تا بتوان حکم به بدهکار بودن او نمود.(57786)