ماده ۲۹۱ قانون مدنی

ماده ۲۹۱ قانون مدنی: ابرای ذمهٔ میت از دین صحیح است.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۲۸۹ قانون مدنی

توضیح واژگان

• «ابراء» در لغت، یعنی تندرست نمودن، بی عیب نمودن، شفا یافتن، تنزیه، تخلیص، بیزار کردن، خلاص کردن و آزاد کردن، و در اصطلاح، به معنای ایقاعی است که با قصد و رضای یک جانبه، منجر به اسقاط اثر حقوقی گردد، همچنین به تملیک حق بر عهده دیگری، و تملیک دین به بدهکار، «ابراء» گویند، به عبارت دیگر به اسقاط حق خویش که بر عهده دیگری است؛ «ابراء» گفته می‌شود.
• «ذمه» در ماده ۲۹۱ قانون مدنی، به معنای نفسی است که عهدی را عهده دار می‌گردد.

نکات تفسیری دکترین ماده ۲۹۱ قانون مدنی

اگر مدیون فوت نماید و ترکه ای نداشته باشد؛ ابرای او، صرف نظر نمودن از دینی است که به حکم اخلاق، به ورثه او تعلق می‌یابد.

در اعتبار ابراء، موجود بودن مدیون شرط نیست. به نظر یکی از حقوقدانان، ذمه میت، پس از رحلت او نیز، همچنان باقی است، همین حقوقدان، در اثر دیگر خود، معتقد است که مشغول‌الذمه بودن میت، فرضی است که قانونگذار، برای وی متصور شده‌ است، و نیز در یکی دیگر از آثار خود، متوفی را به مثابه یک شخصیت حقوقی دانسته و مالکیت او را انکارناپذیر شمرده‌ است.

نکات توضیحی ماده ۲۹۱ قانون مدنی

به نظر برخی، دین متوفی به ترکه که یک شخصیت حقوقی است، تعلق دارد؛ نه به خود او، بنابراین میت، مدیون نمی‌باشد تا بتوان ذمه او را بری نمود، بلکه منظور قانونگذار، ابرای ذمه او از دینی است که در دوران حیات خود، به داین داشته‌ است.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۲۹۱ قانون مدنی

1. ابرا به معنای صرف‌نظر کردن از حق یا طلب است.
2. ابرا می‌تواند به صورت مطلق باشد، که در این‌صورت برای بری‌الذمه کردن مدیون نیازمند قبول نیست.
3. ابرا تنها در مواردی نافذ است که دین محقق شده باشد.
4. ابرا در زمره عقودی است که می‌تواند به شکل یک‌طرفه اعمال شود.
5. ابرا از دین در مورد میت می‌تواند توسط طلبکار یا وارث او صورت گیرد.
6. بری‌الذمه کردن شخص متوفی به عنوان نوعی ابرا می‌تواند ارزش اخلاقی و انسانی داشته باشد.
7. ابرا، از جمله مواردی است که زمینه ارتقای روابط اجتماعی و انسجام خانواده پس از فوت را فراهم می‌کند.

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

• زبیر به امام علی بدهکار بود؛ و امام پس از مرگ وی، ذمه او را از دین خویش ابراء نمود.

• با استناد به روایتی از امام صادق، ابرای ذمه میت از دین خود، امری شایسته‌ است.

سوابق فقهی

• ابرای ذمه متوفی از دین خود، نیازی به رضایت ورثه او ندارد.

انتقادات

با موت انسان، شخصیت او نیز پایان یافته و دیگر وی، دارای حق و تکلیفی نمی‌باشد تا بتوان حکم به بدهکار بودن او نمود.

مقالات مرتبط

• رویکرد تفسیری دیوان عالی کشور در حمایت از حقوق و آزادی‌ها با تأکید بر آرای حقوقی