ماده ۵۳۴ قانون مدنی

هر گاه عامل در اثنا یا در ابتدای عمل، آن را ترک کند و کسی نباشد که عمل را به جای او انجام دهد حاکم به تقاضای مزارع، عامل را اجبار به انجام می‌کند و یا عمل را به خرج عامل ادامه می‌دهد و در صورت عدم امکان، مزارع حق فسخ دارد.

توضیح واژگان

مزارعه یعنی قراردادی معاوضی و خاص، بین دو یا چند نفر در رابطه با زمین زراعی، در برابر سهم مشخصی از محصول آن.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در زمینه اجرای تعهدات، حاکم، قائم مقام شخص ممتنع خواهدبود.

جهت اجرای این ماده به نحو صحیح، باید به قواعد عمومی شرط فعل تمسک نمود.

خیار موضوع این ماده، از نوع خیار تخلف شرط است. البته مزارع می تواند معامله را فسخ ننموده؛ و به جای آن، اجرت عمل معهود را از زارع مطالبه نماید.

اگر الزام عامل ممکن باشد؛ دیگر نمی توان تعهد او را، توسط شخص دیگر و با هزینه وی انجام داد.

اگر الزام عامل به اجرای تعهد خویش، ممکن نبوده؛ و شخص دیگری، حاضر باشد به طور رایگان و یا با مطالبه اجرت، وظیفه وی را انجام دهد؛ دیگر نوبت به فسخ معامله توسط مزارع نمی رسد. ولی در فرضی که کسی حاضر نباشد تا به تکالیف زارع، عمل نماید؛ همچنانکه به هنگام کشت، کمبود کارگر وجود دارد؛ راهی جز فسخ عقد باقی نمی ماند.